Για την εθνολογική σύνθεση του Πόντου το 1921

Ο Δημήτριος Ράλλης αναλαμβάνει για πέμπτη και τελευταία φορά την πρωθυπουργία το 1920 ενώ η Μικρασιατική εκστρατεία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη για μικρό χρονικό διάστημα (04.11.1920 – 24.01.1921). Ελάχιστες ημέρες πριν την παραίτησή του από την πρωθυπουργία του απευθύνεται επιστολή κάποιου Νεόφυτου με δυσανάγνωστο επώνυμο. Η επιστολή έχει μεγάλο ενδιαφέρον καθώς παρουσιάζει την κατάσταση στον Πόντο λίγο πριν την Μικρασιατική Καταστροφή, από την πλευρά των Ποντίων πάντα. Την δημοσιεύω και θα συμπληρώσω στοχεία και σχόλια αργότερα -ένεκα της ημέρας -31 Δεκεμβρίου 2007:-).

Εξοχώτατον Κύριον Δ. Ράλλην
Πρόεδρον της Κυβερνήσεως και Υπουργόν των Εξωτερικών
Ενταύθα.
Κύριε Πρόεδρε,
Λαµβάνω την τιµήν να υποβάλω Υµίν εκ µέρους των Ποντίων το παρόν περί του ζητήµατος του Πόντου υπόµνηµα, πεποιθώς ότι θέλετε καταβάλει πάσαν προσπάθειαν παρά τη Συνδιασκέψει του Λονδίνου προς ικαvoποίησιν των δικαίων πόθων των Ποντίων και απελευθέρω­σιν αυτών εκ του απαισίου τουρκικού ζυγού.
Ο Πόντος, ον δικαιούται ο Ελληνισµός να διεκδικήση ως χώραν εξ ίσου µε την Ιωνίαν ελληνικήν, εκτείνεται από των συνόρων της Γεωργίας µέχρι του Αγιανζίκ δυτικώς της Σινώπης, επί επιφανείας 70 χιλ. τετραγωνικών χιλιοµέτρων περίπου και περιλαµβάνει τον Νοµόν Τραπεζούντος µετά των διοικήσεων (Σανδζάκ) Ριζαίου και Αργυρου­πόλεως (Γκιουµισχανέ) και των διοικήσεων Ακτδζέ-Αµπάτ, Βάκφικεπίρ, Κιόρελε, Τριπόλεως, Κερασούντος και Ορδούς, την διοίκησιν Σινώπης, Καραχισάρ Σαρκή (Νικοπόλεως) και Τοκάτης.

Ο ολικός πληθυσµός του Πόντου ανήρχετο προ του παγκοσµίου πολέµου εις 2 εκατοµµύρια περίπου ψυχών, εξ ων, καθ' υπολογισµούς επί τη βάσει αυτών των επισήµων τουρκικών στατιστικών, οι Έλληνες ανήρxovτo εις πλέον των 700 χιλ. εκτός των εν Καυκάσω και Ρωσσία, εν Κων/πόλει, Ελλάδι και Αµερική ευρισκοµένων άλλων 500 χιλ. περίπου Ποντίων, ετοίµων να κατέλθωσιν εις τας πατρίδας των ευθύς ως απελευθερωθή εκ του Τουρκικού ζύγού ο Πόντος. Ο υπόλοιπος πληθυσµός περιελάµβανε 200 χιλ. περίπου Αρµενίους, Ιουδαίoυς και ξένους και 1 περίπου εκατοµµύριον Μουσουλµάνους, διαιρουµέvoυς εθνολογικώς ως εξής:

1. 220 χιλ. περίπου Λαζούς, απογόνους των αρχαίων Ελλήνων και των ιθαγενών Κόλχων και Μόσχων, εκxpιστιανισθέvτας και εξελληνισθέ­ντας κατά την Bυζαντινήν εποχήν και εξισλαµισθέντας κατά τον 16ον και τον 17ον αιώνα µ.χρ. Εκ τούτων το εν τρίτον περίπου λαλεί εισέτι την Ελληνικήν και κατά την εν τω πολέµω Ρωσσικήν κατοχήν εζήτησε να επανέλθη εις την Ορθοδοξίαν. Οι Λαζοί δεν διάκεινται φιλικώς προς τους Τούρκους, και λαλούν οι προς Ανατολάς οικούντες Γεωργιανικόν ιδίωµα.
2. Εις 200 χιλ. περίπου Κιρκασίους και Αβασγούς, λαλούντας τας εθνικάς αυτών γλώσσας και εχθρικώς διακειµένους προς τους Τούρκους.
3. Εις 80 χιλ. περίπου Κούρδους, λαλούντας την Κουρδικήν.
4. Εις 60 χιλ. περίπου Κηζηλ-µπάσηδες (Ερυθρίνους), µισουµένους υπό των Τούρκων ως ειδωλολάτρας.
5. Εις 60 χιλ. περίπου Γεωργιανούς, λαλoύvτας την Γεωργιανικήν γλώσσαν.

Ωστε αφαιρουµένων των εις 620 χιλ. περίπου ανερχοµένων αλλοφύλλων Μουσουλµάνων, έµενον εν αρχή του πολέµου µόνον 500 χιλ. περίπου καθαροί Τούρκοι απέναvτι πλέον,των 700 χιλ. Ελλήνων, εάν δε προσθέσωµεν εις τους 'Ελληνας τούτους και τους έξω του Πόντου οµοεθνείς, οι 'Ελληνες θα ήσαν κατά δύο και ήµισυ φοράς περισσότεροι των καθαρώς Τούρκων. Εάν εκ των κατά τον πόλεµον διωγµών, εκτοπισµών και φόνων ο ελληνικός πληθυσµός απώλεσε 30%, οι τούρκοι επίσης απώλεσαν, εκ του άρρενος προπάντων πληθυσµού των, εν τω πολέµω και εκ του ψύχους και της πείνης πλέον των 30%, ώστε και νυν διατηρείται η αυτή αναλογία.

Ο Πόντος γνωστός εις την Ελλάδα από της µυθολογικής εποχής των Αργοναυτών απωκίσθη υπό των Ελλήνων κατά τον Η' (8ον) αιώνα π.Χ. Έκτοτε δε αι πόλεις και αι τοπωνυµίαι διατηρούν µέχρι σήμερον τας Ελληνικάς ονομασίας των και από της αρχαιοτάτης εποχής μέχρι σήμερον διατηρεί τον Ελληνικόν χαρακτήρα Του ακριβώς δε προς εξάλειψιν του Ελληνικού εθνολογικού τoύτoυ χαρακτήρος του οι Νεότουρκοι ώμοσαν την εξόντωσιν του Ελληνισμού του Πόντου, ην μέχρι σήμερον επιδιώκουν μετ' ανηκούστου λύσοης και αγριότητος, τοσούτο μάλλον καθ' όσον όλος ο οικονομικός βίος της χώρας, εμπόριον, βιοτεχνείαι ναυτιλίαι και πάντα τα παραγωγικά επαγγέλματα και το χρήμα ευρίσκoντo προ του πολέμου εις χείρας των Ελλήνων, ους απεγύμνωοαν διά της βίας οι Τούρκοι.

Αι ζημίαι ας υπέστη ο Ελληνισμός του Πόντου κατά τον πόλεμον κατ' ακριβείς υπολογισμούς ανέρχονται εις εν δισεκατομμύριον δραχμών, αι δε μετά την ανακωχήν μέχρι σήμερον υπερβαίνουν έτερα 500 εκατ. δραχμών διά των οποίων επλούτισαν οι πριν πενόμεvoι Τούρκοι του Πόντου και πρέπει να υποχρεωθούν να αποδώσουν εις τους δικαιούχους αυτών τας περιουσίας των, τούτο δε είναι εν των οπουδαιοτέρων σημείων του Ποντιακού ζητήματος, επί του οποίου εφιστώμεν την προσοχήν της Ελληνικής Κυβερνήσεως.

Ο Πόντος είναι η πλουσιωτέρα χώρα της Μικρασίας ένεκα της μεγαλοπρεπούς βλαστήσεως, των πλουσίων δασών και μεταλλείων της και των άλλων πλουτοφόρων πηγών της, αίτινες κατέστησαν πάντοτε τον Πόντο αυτάρκη, μεθ' όλην δε την τουρκικήν κακοδιοίκησιν ο Πόντος διέθρεψε τας ανατολικάς στρατιάς της Τουρκίας κατά τον πόλεμον και εξήγεν άφθονα προϊόντα εις την Κων/πολιν και την Γερμανίαν και νυν διατρέφει τας ορδάς του Κεμάλ. Από ελληνικής απόψεως η τελική μετά της Ελλάδος Ένωσις της ελληνικωτάτης ταύτης χώρας είναι απαραίτητος διά τους εξής λόγους:

1. Ο Πόντος είναι ο πρόσκοπος του νεοελληνικού πολιτισμού εν τη Βορειοανατολική Μικρασία και τω Καυκάσω.
2. Ανευ της ενώσεως ταύτης δεν θα ήτο αρτία η ενότης του Ελληνισμού.
3. Ως η Μακεδονία παρέσυρεν εν ευθέτω ώρα εις την Ένωσιν και την Θράκην ούτω και ο Πόντος θα παρασύρη μοιραίως, όταν επιστή η ώρα, εις την μετά της Ελλάδος ένωσιν και την Βιθυνίαν και το αναγκαιούν μέρος της Παφλαγονίας διά την συντέλεσιν της Κρατικής ενότητος της Ελλάδος.
4. Ο Πόντος ένεκα των μεγάλων πλουτοφόρων πηγών του, έχει διά τον Ελληνισμόν υψίστην οικονομικήν σημασίαν.
5. Ο Πόντος θα χρησιμεύση όπως καταστήσωμεν τον Εύξεινον Πόντο θάλαοσαν ελληνικήν, είναι δε μεγίστη η οικονομική σημασία του ως μεσάζουοα οδός προς την Ρωσσίαν, τον Καύκασον, την Περσίαν και την Κεντρικήν Ασίαν, και
6. Θα χρησιμεύση μετά της Ιωνίας ως δεύτερος βραχίων του μοχλού διά την εις την κεντρικήν Μικρασίαν διείσδυσιν και οικοvoμικήν επικράτησιν του Ελληνισμού.


Η πολιτική θέσις του ζητήματος.
Κατά πρώτον εζητήθη παρά των πρωθυπουργών της Συνεννοή­σεως κατά τέλη του 1917 η απελευθέρωσις του Πόντου εκ του τουρκικού ζυγού και η ίδρυσις Δημοκρατίας του Πόντου, αλλ' επειδή το ζήτημα δεν ήτο ώριμον, και άλλως τε τοιαύτη τις Δημοκρατία, βασιζομένη επί της λαϊκής κυριαρχίας, θα ήτο καθαρώς Μουσουλμανι­κή, καθότι αι μουσουλμανικαί φυλαί συλλήβδην λαμβανόμεναι επλειοψήφουν απέναντι των Ελλήνων, εζητήθη είτα να ταυτίση την τύχην του με την Αρμενίαν υπό τύπον Ομοσπονδιακόν, αλλά και αι επί τούτω εν Εριβάν και Τυφλίδι υπό του Σ. Μητροπολίτου Τραπεζούντος διεξαχθείσαι διαπραγματεύσεις εναυάγησαν ένεκα της κακοπιστίας των Αρμενίων, και εισήλθε το ζήτημα εις την ενεστώσαν αυτού φάσιν, αναγνωρισθέντος εν τη Διασκέψει του Σαν Ρέμο του ζητήματος ως ζητήματος Ελληνικού.

Έκτοτε επεδιώχθη η υπό των ελληνικών στρατευμάτων κατάληψις του Πόντου και η ίδρυσις ελληνομουσουλμανικής πολιτείας υπό την επικυριαρχίαν του Σουλτάνου και την προστασίαν της Κοινωνίας των Εθνών με εντολοδόχον διοργανωτήν την Ελλάδα, τούτο δε πρέπει να επιδιωχθή και τώρα και να αφεθή εις τους Ποντίους Ελληνας ο εντελής εξελληνισμός της χώρας, οπότε και θα επήρχετο μοιραίως η τελική μετά της Ελλάδος ένωσις.

Σημειωτέον ότι εάν η Ελλάς λάβη την εντολήν να συντρίψη τον Κεμάλ, η κατασύντριψις αυτού ένεκα στρατηγικών, τοπογραφικών και οικονομικών λόγων δεν θα ήτο ευχερής ειμή διά συγχρόνου στρατιωτικής ενέργειας εξ Ιωνίας και εκ Πόντου, ως εν τω προς Υμάς υπό ημερ. 20 παρελθόντος Ν/βρίου σημειώματί μου εξέθηκα, παρακαλέσας συνάμα και τον διακεκριμμένον Συν/χην κ. Εξαδάκτυ­λον να μελετήση το ζήτημα από στρατηγικής απόψεως.
Διεθνώς δέον να υποδειχθή και να τονισθή η πολιτική ανάγκη της ιδρύσεως Ποντιακού Κράτους, απαραιτήτου διά την δημιουργηθείσαν εκ της ιδρύσεως των Κρατών Αρμενίας, Γεωργίας και Αζερπαϊτζιάν Μικρασιατικήν lσορροπίαν, όπως κρατήση την ισορροπίαν μεταξύ των σήμερον μεταξύ των Μουσουλµανικών Κρατών της Τουρκίας, Περσίας και Αζερπαϊτζιάν και των χριστιανικών της Αρµενίας και Γεωργίας, άτινα θα χρησιµεύσουν ως προπύργιον κατά της Ασιατικής αναρχίας και βαρβαρότητας.

Ο ακµαιότατος Ελληνισµός του Πόντου υποστάς κατά τον πόλεµον υπό των Τούρκων τα φρικιαστικώτερα των τερατουργηµά­των, και εξακολουθών µέχρι σήµερον να απογυµνούται, ν' ατιµάζεται και να δολοφονείται, θα εξοντωθή εντελώς εντός ολίγων µηνών -και τοιούτον είναι το πολιτικόν πρόγραµµα των Τούρκων- εάν δεν ληφθούν όσον τάχιστα τα απαιτούµενα µέτρα προς διάσωσιν αυτού, πάσας δε νυν τας ελπίδας του εναπέθηκεν εις την ενεστώσαν Ελληνικήν Κυβέρνησιν όπως σώση αυτόν όσον τάχιστα εκ της αvαπoδράστoυ εξοντώσεως.
Ων λίαν ενήµερος του ζητήµατος τούτου και των συναφών Ανατολικών ζητηµάτων, ως εκ των µέχρι τούδε επιδοθέντων εις το Υπουργείον των Εξωτερικών δώδεκα σηµειωµάτων µου φαίνεται, τίθεµαι εις τας υµετέρας διαταγάς όπως παράσχω Υµίν πάσαν λεπτοµερή πληροφορίαν, ης θα είχατε ανάγκην.

Διατελώ, Κύριε Πρόεδρε, µετά βαθυτάτου σεβασµού
Ευπειθέστατος Υµών θεράπων
[ .... ] Νεόφυτος
Αθήναι, 20 Ιανουαρίου 1921.

Για το ημερολόγιο του Μορφωτικού Συλλόγου Λεβαδείας

Δεν έχουμε φυλλομετρήσει ακόμη το ημερολόγιο 2008 του Μορφωτικού Συλλόγου Λεβαδείας. Ελπίζουμε όμως να περιέχει λιγότερα λάθη από τη διαφήμισή του που δημοσιεύτηκε στο 126ο φύλλο των Πολιτιστικών Σελίδων-Δεκέμβριος 2007.

Τα ορθογραφικά λάθη "βγάζουν μάτι":

Γράφεται στη διαφήμιση:" Ορμόμενοι απ' αυτόν... "... Ομως "ορμώμενοι" γράφουμε στην Ελλάδα εδώ και 3.000 χρόνια.

Επίσης γράφεται στη διαφήμιση:

Ομορφη πού 'ναι η Λιβαδειά

που κείται μεσ' το ρέμα

Δεν είναι "μεσ' το ρέμα" αλλά "μέσ' στο ρέμα". Η διαφορά μπορεί να μην φαίνεται μεγάλη στους αδαείς αλλά είναι τεράστια: προδίδει ότι ο συντάκτης του κειμένου της διαφήμισης δεν έχει εκείνη τη βιωματική σχέση με την ελληνική γλώσσα που είναι απαραίτητη για να εκπροσωπεί τον Μορφωτικό Σύλλογο της πόλης. Δεν γνωρίζουμε ποιος είναι ο συντάκτης και δεν είναι προσωπικό το θέμα. Δεν νομίζουμε ότι είναι υπερβολικό να απαιτούμε από ένα φορέα πολιτισμού με κύρος όπως ο Μορφωτικός Σύλλογος να προσέχει ιδιαίτερα τα κείμενά του σε μια εποχή που η ελληνική γλώσσα και η σωστή χρήση της βάλλονται από παντού.

Υπάρχουν κι άλλα λάθη ήσσονος σημασίας. Γι' αυτό ας ασχοληθούμε λίγο με το λαϊκό (όπως αναφέρεται στη διαφήμιση) δίστιχο:

Ομορφη πού 'ναι η Λιβαδειά

που κείται μέσ' στο ρέμα

Ο τύπος, ο ρηματικός, "κείται", φαίνεται/είναι λόγιος και δύσκολα θα τον χρησιμοποιούσε ο λαός, πολλώ μάλλον που απαντάται στα του τάφου με την πασίγνωστη φράση "Ενθάδε κείται"κ.λπ.

Πιο πιθανή μας φαίνεται η εκδοχή του Θύμιου Δάλκα:

Ομορφη πού 'ναι η Λειβαδιά

που βρίσκεται στο ρέμα

Το δίστιχο περιλαμβάνεται (περίπου) στο γνωστό ποίημα του Αννινου που αναφέρεται στις ομορφιές της πόλης μας και που το παραθέτω ολόκληρο -καθώς δεν βρήκα να υπάρχει αλλού στο δίκτυο εκτός από την πρώτη στροφή στη σελίδα της Βιβλιοθήκης Λιβαδειάς http://vivl-livad.voi.sch.gr/GREEK/LIVADEIA/Livadeia00.htm.

ΛΕΙΒΑΔΙΑ

Ομορφη πούσαι Λειβαδιά, που κείτεσαι στο ρέμα !...

Πάν' τα κορίτσια για νερό και φεύγουν φιλημένα...

Κι ένας διαβάτης ταπεινός στην ποταμιά σου τώρα,

εσένα ήρθε και φίλησε μικρή μου όμορφη χώρα...

..............................................................

Ομορφη πούσαι Λειβαδιά, μες στα νερά δοσμένη.

Χήνα της Ερκυνας παλιά, νύφη δροσολουσμένη.

Κι αν έρθει μαντευτής κανείς στου Τροφωνίου τη βρύση,

για σένα τώρα όλο ρωτά, και πώς κοντά να ζήση.

.................................................................

Με τα πλατάνια τα ψηλά δροσιά κι ανάσα δίνεις,

και μες στις δυο σου τις πηγές Λήθης και Μνημοσύνης

ξεχνάει καθείς από τη μια, όσα έχει αλλού περάσει,

και με την άλλη δένεται ποτές μη σε ξεχάση...

..................................................................................................

Ομορφη πούσαι Λειβαδιά, στη ρεματιά χωμένη

Αρχοντοπούλα από γενιά παλιά και ξακουσμένη.

Τι κι αν τα δακτυλίδια σου σού τάχουνε παρμένα;

τα δάκτυλά σου απόμειναν τα κοντυλογραμμένα.

...............................................................

Ομορφη πούσαι Λειβαδιά γλυκιά ασπρομαντηλούσα...

Ασ' τις καινούργιες φορεσιές, ασ' τα καινούργια λούσα...

Της αρχοντιάς σου πρέπουνε τ' αρχοντικά παλιά της

οι παλαϊκές της ομορφιές στην ακροποταμιά της...

Εκτός από το μονοτονικό έχει ακολουθηθεί η ορθογραφία του ποιητή- παρατηρήστε ότι ο Αννινος γράφει στον πρώτο στίχο της δεύτερης στροφής σωστά[...μες στα νερά δοσμένη] αντίθετα με τη διαφήμιση του ημερολογίου που όπως επισημάναμε γράφει λανθασμένα[...μεσ' το ρέμα].

Ως στίχος το "Ομορφη που 'ν' η Λειβαδιά που είναι μέσ' στο ρέμα" αποθησαυρίζεται από τον Θεοφάνη Λευκαδίτη στην "Ανθολογία 3.100 Δημοτικών και Παραδοσιακών Τραγουδιών από όλη την Ελλάδα" τόμος Α', Αθήνα 2002. Επίσης ο Γιώργος Μεϊντανάς το 1993 περιλαμβάνει στα τραγούδια του δύο παραλλαγές με χαρακτηριστικό το ¨κείται μες στο ρέμα" αλλά και το ...σεμνό "πάν τα κορίτσια για νερό γυρίζουν δάκρυσμένα".

"Ωραία που είναι η Λειβαδιά που κείται μέσ' στο ρέμα..." μας παραδίδει σε άλλη παραλλαγή ο Γιώργος Παπαδημητρίου στο Ελληνικά Δημοτικά Τραγούδια, Αθήνα 1953. Με την ίδια ακριβώς διαφοροποίηση δηλαδή αρχίζοντας με το επίθετο "ωραία" αντί "όμορφη" αναφέρει τον στίχο και ο Χρήστος Χαλατσάς στα Ρουμελιώτικα Δημοτικά Τραγούδια του, στο τραγούδι με τον τίτλο "Τα λερωμένα τ' άπλυτα".
Τέλος ο Στέργιος Βαγγλής από τα Δημοτικά Τραγούδια της Χαλκιδικής (Εκδόσεις Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1986) παραθέτει:
Ομουρφη που'ν' η Λειβαδιά, μα κείτι μες στου ρέμα
Πάν' τα κουρίτσια για νερό, γυρίζουν φιλημένα

Προσωπικά αγνοώ εάν το λαϊκό δίστιχο (όπως αναφέρεται στη διαφήμιση) υπάρχει πριν από το ποίημα του Αννινου ή το ποίημα πέρασε σιγά σιγά στα χείλη του λαού ελαφρώς διαστρεβλωμένο. Με την αφορμή των λαθών στο ημερολόγιο του Μορφωτικού Συλλόγου θα το εξακριβώσω και θα επανέλθω. Υπάρχουν άλλωστε πολλά να πούμε για το συγκεκριμένο ποίημα αλλά και για τη Λιβαδειά και τη Βοιωτία στην ελληνική ποίηση.
Φυσικά όποιος γνωρίζει μπορεί να προσθέσει οποιαδήποτε πληροφορία θεωρεί χρήσιμη.

Δεύτερη φωτογραφία-Κουίζ

Επιμένω. Ποιο είναι το μισοκαμένο βοιωτικό χωριό; Ο λόφος πίσω βοηθάει.

Φωτογραφικό quiz

Μια ακόμη φωτογραφία, ιστορική κατά μια έννοια.

Είναι του 1978. Τι απεικονίζει όμως; Η γενιά του δικτύου έχει μνήμη;

Η φωτογραφία του ληστή Κωτσαδάμ

Με αφορμή όσα έγραφα εδώ Δακρυσμένη Μικρασία από τον Βασίλη Τζανακάρη ο εκλεκτός συμ-blogger Τροφώνιος( http://e-trofonios.blogspot.com/) μου έστειλε την ακόλουθη φωτογραφία. Είναι ολόκληρη η φωτογραφία από την οποία ένα μέρος χρησιμοποίησε ο Τζανακάρης ως εξώφυλλο στο σχετικό με τη ληστοκρατία βιβλίο του.
Μια άγρια πόζα όπου εικονίζεται όπως λέει στη λεζάντα ο Κωτσαδάμ με το κόμμενο κεφάλι άλλου ληστή. Θα επανέλθω για τον Κωτσαδάμ ο οποίος έδρασε πιθανότατα μετά το 1925 σε ολόκληρη την περιοχή Ελικώνα. Ο ίδιος καταγόταν από το Ζερίκι, άλλωστε το χαρακτηριστικό επώνυμο Κωτσαδάμ απαντάται σήμερα συχνά στη Λιβαδειά. Φυσικά όποιος έχει περισσότερα στοιχεία μπορεί να τα προσθέσει εδώ είτε ως σχόλιο είτε ως μέιλ.

Οι Σαρακατσάνοι. Τότε και τώρα

Γράφει ο Νίκος Γ. Ζυγογιάννης

Καθηγητής
Πρ.Πρόεδρος Πανελλ. Συν. Σαρακατσαναίων


Οι Σαρακατσαναίοι είναι ένα πανάρχαιο πρωτοελληνικό φύλο. Νομάδες κτηνοτρόφοι, ζούσαν στα βουνά το καλοκαίρι και το χειμώνα στα χειμαδιά διασκορπισμένοι σ’ ολόκληρη την ηπειρωτική Ελλάδα.

Κοιτίδα των Σ. ήταν η οροσειρά της κεντρικής και νότιας Πίνδου και η Ρούμελη με επίκεντρο τα ΑΓΡΑΦΑ, χώρος που λόγω της γεωφυσικής του κατάστασης ήταν απάτητος, δεν ήταν γραμμένος πουθενά και γι’ αυτό κατοικούνταν από αυτόνομους και ελεύθερους ανθρώπους. Ο διασκορπισμός τους από την αρχική κοιτίδα τους προς την υπόλοιπη ηπειρωτική Ελλάδα έγινε επί Τουρκοκρατίας και κυρίως τον 18ο αιώνα, στα χρόνια του Αλή Πασά.

Ως προς το όνομά τους υπάρχουν πολλές και διάφορες ετυμολογίες. Σύμφωνα με τη Σ. παράδοση πήραν το όνομά τους από τους Τούρκους. Όταν έγινε η άλωση της Κων/πολης, οι Σ. φόρεσαν μαύρα ρούχα, ως ένδειξη πένθους, και δεν υποτάχθηκαν στον κατακτητή. Οι Τούρκοι τους έβλεπαν στα μαύρα και ανυπότακτους να μετακινούνται συνεχώς. Γι’ αυτό τους ονόμασαν «Καρακατσάν» (καρά =μαύρος και κατσιάν=φυγάς, ανυπότακτος ), δηλ. «μαύροι φυγάδες». Από το Καρακατσάν με παραφθορά προήλθε η λέξη «Σαρακατσιάνος».Μια άλλη πιθανή ετυμολογία είναι από την τουρκική λέξη σαράν που σημαίνει «φορτώνειν» και την τουρκική μετοχή κατσιάν=φυγάς,ανυπότακτος, (σαράν + κατσιάν = Σαρακατσιάνος) γιατί από καιρό σε καιρό φόρτωναν τα πράγματά τους και μετακινούνταν με τα κοπάδια τους και γι’ αυτό τους έδωσαν αυτό το όνομα (παρατσούκλι) οι Τούρκοι.
Ανεξάρτητα από τις μετακινήσεις τους και τον εναλλασσόμενο τόπο διαμονής τους έχουν τα ίδια ήθη και έθιμα και κυρίως μιλούν την ίδια γλώσσα, την Ελληνική, απαλλαγμένη από ξένα στοιχεία, αναλλοίωτη, που φέρει τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της δωρικής διαλέκτου. Το ίδιο αναλλοίωτοι και αμόλυντοι από αλλόφυλες επιμειξίες παρέμειναν και οι Σ., οι «καταλαγαρώτεροι Έλληνες» όπως έγραψε ο Στέφανος Γρανίτσας. Διατήρησαν τα έθιμα, τις συνήθειες και τους κανόνες συμπεριφοράς και διαβίωσης κατά τρόπο πιστό και αυθεντικό. Στηρίχθηκαν στα παραδοσιακά τους έθιμα και στην ελληνική τους ταυτότητα και δεν επέτρεψαν στην περιβάλλουσα αλλοεθνή και ξενόγλωσση κοινωνία να εισβάλλει στη δική τους. Η οικονομική τους ευρωστία και αυτονομία και η διαβίωσή τους σε καλλίτερες υλικές συνθήκες τους οδήγησε, σε μια ουσιαστικά και τυπικά, εσωτερίκευση, τήρηση και εφαρμογή των εθιμικών κανόνων διαβίωσης και κοινωνικής συμπεριφοράς.

Η χρήση μιας και μόνο γλώσσας, της Ελληνικής, αποδεικνύει ότι οι Σαρακατσιαναίοι είναι διαφορετικοί από τους Βλάχους,( Οι Βλάχοι της Ελλάδας γνωστοί και με άλλα ονόματα κατά περιοχές: Κουτσόβλαχοι, Αρβανιτόβλαχοι, κ.τ.λ .ενώ οι ίδιοι αυτοαποκαλούνται Βλαχόφωνοι Έλληνες) που μιλούσαν εκτός από τα Ελληνικά και τα Βλάχικα. Επειδή η λέξη βλάχος χρησιμοποιήθηκε για να δηλώσει τον άνθρωπο που έχει πρόβατα, τον κτηνοτρόφο, τον βοσκό και επειδή η κτηνοτροφική ζωή ήταν κοινό τους στοιχείο, επήλθε σύγχυση πότε ένας βλάχος (=αυτός που έχει πρόβατα, ο κτηνοτρόφος, ο βοσκός) είναι Σαρακατσάνος και πότε Βλάχος (=Βλαχόφωνο ).

Με τη διαφορά όμως ότι οι Σ. ήταν καθαροί νομάδες και δεν είχαν πουθενά χωριό, ενώ οι Βλάχοι ζούσαν νομαδικά και ημινομαδικά, ήταν πριν αιώνες εγκαταστημένοι σε χωριά και ασχολήθηκαν και με το εμπόριο, τις τέχνες και τα γράμματα, ενώ οι Σ. στα μέσα του προηγούμενου αιώνα εγκατέλειψαν το νομαδισμό. Αλλά και στην ενδυμασία, στα ήθη και έθιμα, στον τρόπο ζωής ξεχωρίζουν οι Σαρακατσαναίοι από τους Βλάχους, που δεν έρχονταν σε επιμειξία μεταξύ τους αλλά ούτε και επαγγελματικό αλισβερίσι είχαν..
Ο τρόπος ζωής τους ήταν οργανωμένος με ένα είδος ποιμενικής συνεργασίας, το «Τσελιγκάτο». Είτε βρίσκονταν στα βουνά για ξεκαλοκαιριό, είτε το χειμώνα στα χειμαδιά, αδέρφια, πρωτοξαδέρφια και δεύτερα ξαδέρφια έσμιγαν τα κοπάδια τους σε ένα είδος συνεταιρισμού, για την καλλίτερη παραγωγική συνεργασία και διάθεση των κτηνοτροφικών τους προϊόντων. Αρχηγός του «Τσελιγκάτου» ήταν ο τσέλιγκας ( αρχιποιμένας ), πλούσιος κτηνοτρόφος, με πολλά πρόβατα, που ξεχώριζε για τις ικανότητές του: έξυπνος, δυναμικός, κοινωνικός, ευέλικτος,τολμηρός, έντιμος και δίκαιος, ανοιχτοχέρης. Αυτός κανόνιζε σχεδόν τα πάντα που είχαν σχέση με το τσελιγκάτο ( ενοικίαση βοσκοτόπων, πώληση γάλακτος και τυροκομικών προϊόντων, αρνιών, μαλλιών κ.τ.λ.). Είχε όμως και κοινωνικό ρόλο στη στάνη: συμβούλευε- μαζί με τους γεροντότερους- και έλυνε διαφορές. Όλοι οι σμίχτες είχαν συμμετοχή στα κέρδη και τις ζημιές του κοπαδιού.

Του Αγίου Δημητρίου για το καλοκαίρι και του Αγίου Γεωργίου για το χειμώνα έκαναν λογαριασμό και απολογισμό των εσόδων και εξόδων του τσελιγκάτου και πάντα κρατούσαν παραστατικά ( τεφτέρια ). Οι Τσοπαναραίοι ήταν αυτοί που είχαν λίγα ή καθόλου πρόβατα και δεν είχαν δικό τους τσελιγκάτο. Με τα πρόβατα αλλά και τα άλλα ζώα τους έδενε στενή σχέση. Τα φρόντιζαν και τα πρόσεχαν ιδιαίτερα, αφού ήταν γι’ αυτούς όλη τους η περιουσία.
Το σπίτι των Σ. ( το κονάκι ), που το κατασκεύαζαν μόνοι τους, ήταν ένα καλύβι με σάλωμα και ήταν δυο τύπων: α) το ορθό κονάκι ( κωνοειδής καλύβα ), που κατέληγε στην κορυφή του σε σταυρό και είχε στο κέντρο την εστία ( φωτογώνι ) και γύρω-γύρω διασκευασμένους χώρους όπου τοποθετούσαν ρούχα, είδη μαγειρικής κ.τ.λ., ενώ υπήρχε σταθερή θέση για το εικόνισμα β) ο πλάγιος τύπος με δίρριχτη στέγη που κατασκευαζόταν από κορμούς δέντρων, ξύλα ( πελεκούδια ) και κλαδιά ελάτων ( μπάτσες ). Τα «κονάκια», ο οικισμός δηλ. το σύνολο των νομαδικών οικογενειών αποτελούσε τη Στάνη. Στάνη και τσελιγκάτο δεν ταυτίζονταν. Μπορεί μια στάνη να είχε δυο ή περισσότερα τσελιγκάτα. Το αντίστροφο όχι.

Η Σ. οικογένεια ήταν πατριαρχική. Αυστηρή πειθαρχία και άγραφοι απαρασάλευτοι νόμοι όριζαν τη συμπεριφορά του κάθε μέλους της. Αρχηγός της οικογένειας ήταν ο άνδρας, ο πατέρας. Στον πατέρα και τη μάνα υπήρχε απόλυτος σεβασμός. Το κορίτσι το χαρακτήριζε η ντροπαλοσύνη, η καλή ανατροφή και ο καλός ψυχικός κόσμος. Το αγόρι έπρεπε να ήταν σεμνό, συγκρατημένο στις πράξεις, τα λόγια και τους τρόπους του. Ο στυλοβάτης όμως της οικογένειας ήταν η γυναίκα, που σήκωνε όλο το βάρος των ευθυνών. Αυτή είχε καθημερινά αναλάβει όλες τις δουλειές του νοικοκυριού ( να φέρει ξύλα, ν’ ανάψει φωτιά, να φέρει νερό από τη βρύση με τη βαρέλα, να περιποιηθεί τα παιδιά, να κάμει το νοικοκυριό του κονακιού κ.τ.λ. ), αλλά και τις εξωτερικές δουλειές των προβάτων ( παραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων, κατασκευή, στρώσιμο, ξέστρωμα μαντριών κ.τ.λ. ).Η ρόκα, για το γνέσιμο του μαλλιού, ήταν η αχώριστη συντροφιά της. Όπου κι αν πήγαινε την είχε μαζί της. Το γνέσιμο του μαλλιού ήταν για τη Σ. ευχαρίστηση και «σκόλη». Εκείνο όμως που την κρατούσε «σκλαβωμένη» ήταν ο αργαλειός. Η Σ. ήταν μια αφανής ηρωίδα της καθημερινής ζωής. Έπρεπε να υπηρετεί την οικογένεια με θρησκευτική ευλάβεια και προσήλωση. Ενέπνεε όμως σεβασμό και έχαιρε εκτίμηση, ιδιαίτερα όταν γίνονταν μητέρα.

Η παιδεία των Σ. ήταν σχεδόν ανύπαρκτη. Οι σκληρές συνθήκες ζωής και οι συνεχείς μετακινήσεις τους στις ορεινές περιοχές δεν επέτρεπαν τη μόρφωση των παιδιών τους σε σχολεία. Κάποια τσελιγκάτα, το καλοκαίρι, με δικά τους έξοδα μίσθωναν δάσκαλο, συνήθως συνταξιούχο, για να δώσει κάποιες γνώσεις στα παιδιά. Τα παιδιά παρακολουθούσαν τα μαθήματα σε μια ειδικά διαμορφωμένη καλύβα, το «δασκαλοκάλυβο». Είχαν όμως μια βαθιά αίσθηση του ελληνικού γλωσσικού οργάνου. Από τις αφηγήσεις τους διαπιστώνει κανείς μια λιτότητα και παραστατικότητα στην έκφραση, ενώ στα τραγούδια τους φαίνεται μια βαθιά αίσθηση του ρυθμού και του μέτρου.

Οι Σ. ήταν πιστοί χριστιανοί, χωρίς μεγάλη θεωρητική κατάρτιση. Τελούσαν όμως τα θρησκευτικά τους καθήκοντα και ένιωθαν δέος για τα μυστήρια, ειδικά του γάμου και της βάπτισης. Τις μεγάλες γιορτές της Χριστιανοσύνης και τις ονομαστικές γιορτές τις γιόρταζαν με μεγαλοπρέπεια, όπου κι αν βρίσκονταν. Γλεντούσαν συχνά με χορό και τραγούδια. Τα τραγούδια, προϊόν ιστορικής και συναισθηματικής εσωτερίκευσης γεγονότων και καταστάσεων, κατατάσσονται σε τρεις ενότητες: στα κλέφτικα, στα ποιμενικά και της λεβεντιάς, της Χαράς ( γάμου ) και της αγάπης, και του χωρισμού και της ξενητειάς. Οι χοροί τους λεβέντικοι, έχουν την καταγωγή τους στον αρχαίο ελληνικό ρυθμό. Το παίξιμο της φλογέρας – το κατεξοχήν μουσικό όργανο – για το Σ. τσοπάνη ήταν μια ιεροτελεστία.

Ιδιαίτερα γλεντούσαν, όταν γίνονταν κάποιος γάμος στο τσελιγκάτο. Ο γάμος μαζί με τη γέννηση των παιδιών αποτελούσε τους δυο κύριους πόλους της Σ. κοινωνίας. Ο γάμος ήταν ένα κοινωνικό φαινόμενο πολυδιάστατο, με ένα κύκλο πράξεων, στάσεων, συμβόλων και συμπεριφορών. Χαρακτηριστικό του ήταν η ενδογαμία. Κοινωνικός σκοπός του γάμου ήταν η αναπαραγωγή ( γέννηση και ανατροφή παιδιών ) και η κοινωνική κατανομή της εργασίας. Αλλά, και το θάνατο περιβάλουν με ένα κύκλο εκδηλώσεων και πράξεων που φανερώνει ότι ήταν προετοιμασμένοι για το αναπόφευκτο αυτό γεγονός. Στις μετακινήσεις τους, στο ξεκαλοκαιριό ή το χειμαδιό, είχαν πάντα μαζί τους τη νεκροαλλαξιά.

Τα τσελιγκάτα συνέβαλαν αποφασιστικά στους αγώνες της ανεξαρτησίας. Στην επανάσταση του 1821 οι Σ. ήταν τα στηρίγματα της κλεφτουριάς – όπως και όλοι οι άνθρωποι του βουνού – και της εξασφάλιζαν τα απαραίτητα. Κάθε οικογένεια είχε δώσει κι από έναν κλέφτη. Πολλοί ήταν και οι επώνυμοι Σ. αγωνιστές ( αρματολοί και κλέφτες ) της προεπαναστατικής και της επαναστατικής περιόδου, όπως οι αρματολοί του Καρπενησίου Συκάδες, ο Β. Δίπλας, ο Χασιώτης και ο Λεπενιώτης ( αδέλφια του Κατσαντώνη ), ο Φαρμάκης, ο Γ. Τσόγκας, ο Αραπογιάννης, ο Λιάκος και κυρίως το καμάρι των Σ., ο Κατσαντώνης, ο πολεμιστής και καπετάνιος των Αγράφων και των Τζουμέρκων. Στον Μακεδονικό Αγώνα βοήθησαν τα ελληνικά αντάρτικα σώματα ως οδηγοί, αγγελιοφόροι, τροφοδότες και σύνδεσμοι.

Περιέθαλψαν τραυματίες στις στάνες τους, διέθεσαν τρόφιμα, ιματισμό, μετέφεραν όπλα και συμμετείχαν οι ίδιοι στα αντάρτικα σώματα, όπως ο οπλαρχηγός Κ. Γαρέφης κ. α. Ο Παύλος Μελάς συνεργάστηκε στενά με τους Σ. Ανώνυμοι αγωνιστές επίσης αντιστάθηκαν σ’ όλους τους κατακτητές…

Αυτό που άφησαν πίσω τους ως κληρονομιά οι Σ. δεν είναι μαρμάρινα αγάλματα, πίνακες ζωγραφικής, βιβλία προγονικά, αλλά μας κληροδότησαν υπέροχα ξυλόγλυπτα και όμορφα υφαντά, αντικείμενα που φιλοτέχνησαν για να κάνουν τη ζωή τους ευκολότερη. Η γυναίκα έφτιαχνε μόνη της τις αντρικές και γυναικείες φορεσιές. Μετά τον κούρο, το ξάσιμο του μαλλιού, το γνέσιμο, η ύφανση, το ράψιμο ήταν δικιά της δουλειά. Οι Σ. δε φόρεσαν ποτέ άλλο ξενικό ύφασμα, παρά μονάχα υφάσματα δικής τους κατασκευής. Η χαρακτηριστική σοβαρότητα των σκούρων χρωμάτων στις φορεσιές, τα υπέροχα χρώματα και σχέδια στις «παναούλες», τις μικρές ποδιές από χοντρό μάλλινο ύφασμα, ο ολοκέντητος κόκκινος φλάμπουρας του γάμου με θέματα αυστηρής συμμετρίας ανάμεσα και γύρω από τις τέσσερις γωνίες του σταυρού είναι μερικά από τα στοιχεία της Σ. τέχνης.

Σήμερα η ποιοτική μεταβολή και ο κοινωνικός μετασχηματισμός των Σ. είναι πραγματικότητα. Η κάθοδός τους από τα βουνά στις πεδιάδες, η εγκατάλειψη του πλάνητα βίου, η αγροτική διαβίωση ( ένα μικρό ποσοστό ασχολείται με την κτηνοτροφία ) αλλά και η ενασχόληση με ελεύθερα επαγγέλματα, η συμμετοχή τους στις μισθωτές υπηρεσίες, ιδιωτικές και δημόσιες, η ανάδειξή τους στην επιστήμη, τις τέχνες, τα γράμματα και την πολιτική διαμόρφωσαν μια Σ. κοινωνία που συνδυάζει την παράδοση με τον εκσυγχρονισμό. Ιδιαίτερα διέπρεψαν στις επιστήμες, αλλά δεν υπάρχει τομέας στον επαγγελματικό χώρο, στον οποίο να μην έχουν συμμετοχή οι Σ. Όμως οι αρχές τους και οι αξίες της ζωής δεν άλλαξαν. Φιλήσυχοι και φιλόξενοι, νομοταγείς, αξιοπρεπείς, εργατικοί και αξιόπιστοι διακρίνονται για το μαχητικό τους πνεύμα, το σφρίγος και την αγωνιστικότητά τους…

Από το 1960 και μετά, που οι Σ. διασκορπίστηκαν στις πόλεις και τα χωριά, σαρανταπέντε πολιτιστικοί σύλλογοι και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Σαρακατσαναίων ( ΠΟΣΣ ) προσπαθούν να κρατήσουν και να συνεχίσουν τη Σ. παράδοση και να αντισταθούν στην αφομοιωτική και ισοπεδωτική τάση της εποχής μας, με το να συγκεντρώνουν και να καταγράφουν τα Σ. τραγούδια, να μαθαίνουν τους χορούς στους νέους, διατηρώντας δικά τους χορευτικά συγκροτήματα. Με τα τμήματα γερόντων αναπαράγουν το πλούσιο και ανεξάντλητο υλικό, αφού οι γέροντες είναι οι μοναδικοί αδιάψευστοι μάρτυρες της Σ. ιστορίας. Μεγάλη είναι η προσφορά στη διάδοση του Σ. τραγουδιού, των Σ. τραγουδιστών, επαγγελματιών και μη, που έχουν ηχογραφήσει σε δίσκους και κασέτες τα τραγούδια τους. Το Λαογραφικό Μουσείο Σ. στις Σέρρες, όπου εκτίθεται αυθεντικό υλικό απ’ όλες τις περιοχές της Ελλάδας που έχει σχέση με τη ζωή και τη λαϊκή τέχνη των Σ., έτυχε Ευρωπαϊκής αναγνώρισης και βραβεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Μουσείων.

Υπάρχουν όμως μουσεία, μικρότερης ίσως εμβέλειας, και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας με υλικό από τη λαϊκή τέχνη και τη ζωή των Σ. Υπαίθριοι παραδοσιακοί οικισμοί ( Στάνες ) σε διάφορα μέρη της χώρας κατασκευάστηκαν από συλλόγους και αναβιώνουν σκηνές από την καθημερινή ζωή των Σ. Έντυπο υλικό κυκλοφορεί για ενημέρωση των απανταχού Σ., όπως η «Σαρακατσαναϊικη Ηχώ» που εκδίδεται από την ΠΟΣΣ, το ετήσιο περιοδικό «Σαρακατσαναίοι» από την αδελφότητα Σ. Ηπείρου και το Ίδρυμα Σαρακ. Μελετών, το περιοδικό «Τα Δέοντα των Σαρακατσαναίων» από το Σύνδεσμο Σαρακ. Φθιώτιδας κ.ά. Σε συνέδρια πανελλήνια και ημερίδες με εισηγητές διάφορους επιστήμονες συζητούνται ποικίλα θέματα σχετικά με τους Σαρακατσαναίους.

Το Πανελλήνιο Αντάμωμα στο Περτούλι Τρικάλων την τελευταία Κυριακή του Ιουνιου και άλλα τοπικά, σε θέσεις που συνήθως ξεκαλοκαίριαζαν οι Σ., που γίνονται κάθε χρόνο καθώς επίσης, συνεστιάσεις, συνάξεις και χοροεσπερίδες βοηθούν στη διατήρηση της παράδοσης αλλά και στη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των Σ. Τέτοια τοπικά ανταμώματα οργανώνονται στο Βελούχι ( θέση Άγιοι Απόστολοι Μερκάδας ) την πρώτη Κυριακή του Ιουλίου από το Σύνδεσμο Σ. Φθιώτιδας, στην Πάρνηθα ( στη θέση Μόλα ) του Αγίου Πνεύματος από τους Συλλόγους Σ. Αττικής, στο Γυφτόκαμπο ( κεντρικό Ζαγόρι Ηπείρου ) την πρώτη Κυριακή του Αυγούστου από την Αδελφότητα Σ. Ηπείρου, στην Ελάτεια Δράμας ( θέση Μπουζάλα ) στις 20 Ιουλίου από τους Συλλόγους Σ. Μακεδονίας και Θράκης κ. α. Επίσης στη Βουλγαρία ( Σλίβεν ) από την Ομοσπονδία Σ. Σ., που έχουν μείνει εκεί μετά το κλείσιμο των συνόρων, αλλά διατηρούν τη γλώσσα, τα ήθη και τα έθιμα της Σ. παράδοσης…

Πολλοί είναι εκείνοι, Έλληνες και ξένοι, ερευνητές, λαογράφοι, κοινωνιολόγοι, ιστορικοί που ασχολήθηκαν και ασχολούνται με τη ζωή και τον πολιτισμό των Σ., όπως οι λαογράφοι Αγγελική Χατζημιχάλη που μελέτησε τον ποιμενικό βίο των Σ., και ο Ε. Μακρής, ο ανθρωπολόγος διδάκτωρ Άρης Πουλιανός που έδωσε νέα διάσταση στο θέμα της προέλευσης των Σ., οι καθηγητές κοινωνιολογίας Γ. Καββαδίας, Δ. Μαυρόγιαννης, Gr. Hoeg, Glaube Fauriel κ.α…

Ο νομάρχης Βοιωτίας Αθανάσιος Μιχ. Μανουσόπουλος - Το σινεμά στα Κούκουρα

Ο Αθανάσιος Μιχ. Μανουσόπουλος, Αρκάς την καταγωγή, υπηρέτησε ως νομάρχης Βοιωτίας επί τετραετία το κρίσιμο διάστημα 1949-1953. Κατά γενική παραδοχή, είναι ένας από τους σπουδαιότερους λειτουργούς της κρατικής διοίκησης που είχε ποτέ η Βοιωτία και γενικότερα η Ελλάδα καθώς ο Μανουσόπουλος θήτευσε ως νομάρχης και στους νομούς Πρεβέζης, Λευκάδας, Σερρών, Θεσσαλονίκης και Μεσσηνίας επί 20ετία.

Το έργο του στη Βοιωτία είναι πολυσχιδές και τεράστιο. Επί των ημερών η Κωπαϊδα μεταβιβάστηκε από τους Αγγλους στους ακτήμονες της περιοχής (στη φωτό υποστέλλει την βρετανική σημαία κατά την παράδοση). Επί των ημερών του πήγε για πρώτη φορά αμαξιτός δρόμος στην Αγία Αννα (Κούκουρα) και στον Ελικώνα (Ζερίκι), όχι φυσικά με κρατικές πιστώσεις αλλά με εθελοντική εργασία των κατοίκων. Επί των ημερών του χτίστηκαν τα περισσότερα σχολεία στη Βοιωτία, με εισφορές και εθελοντική εργασία των Βοιωτών. Και άλλα πολλά, σημαντικά και όμως άγνωστα.

Ο Αθανάσιος Μανουσόπουλος, ζώντας και δημιουργώντας την ιστορία του 20ού αιώνα στην Ελλάδα, εξέδωσε τον Δεκέμβριο του 2002 από τις Εκδόσεις Κονιδάρη ένα βιβλίο, το "Μαρτυρίες, Γεγονότα και Μνήμες 1946-1965", όπου αφηγείται τις εμπειρίες του από την θητεία ως νομάρχης επί 20 χρόνια και φυσικά αναφέρεται και στην τετραετία 1949-1953 όταν είχε τοποθετηθεί στη Βοιωτία. Πρόκειται για ένα εκπληκτικό ντοκουμέντο με ωραία γλώσσα, με σπάνιο φωτογραφικό και αρχειακό υλικό. Στο βιβλίο περιγράφονται οι συγκρούσεις με τους πολιτικούς αλλά και με τη γραφειοκρατία, η ανιδιοτελής προσφορά των Βοιωτών εντός και εκτός Ελλάδας αλλά και πολλά συγκινητικά και σπαρταριστά περιστατικά- ενδεικτικά της κατάστασης που επικρατούσε μόλις πριν από 60 χρόνια στην περιοχή μας.

Ενα από τα περιστατικά που αναφέρει ο Αθανάσιος Μανουσόπουλος θα παραθέσουμε αυτούσιο, με δική του σύνταξη και ορθογραφία εδώ. Απολαύστε το χωρίς σχόλια.

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ
Πολλοί κάτοικοι ορεινών ιδιαίτερα χωριών δεν είχαν δει ποτέ κινηματο­γράφον. Επέτυχα να εξασφαλίσω δια αποκλειστικήν χρήσιν για τον νομόν, αυτοκίνητον όχημα κινηματογραφικού συνεργείου. Ήταν προσφορά της αμερικανικής αποστολής, χάρις εις την αρίστην συνεργασίαν που είχα με τα στελέχη της, ιδιαίτερα δε με τον υπεύθυνον δ/ντήν δια την περιοχήν μου Ζαν Χερ, προς τον οποίον χρεωστώ πολλά ευχαριστώ. Ο Χερ ήτο Άγγλος και ένιωθε ιδιαίτερη υποχρέωσιν διότι, όταν κάποτε ο αρχηγός της αμερικανικής αποστολής στην Ελλάδα με ερώτησε πώς αισθανόμεθα από την συνεργα­σίαν, στον Άγγλον διευθυντή του απήντησα ότι αν όλοι εσκέπτοντο και ενερ­γούσαν όπως ο Ζαν Χερ, οι απανταχού Αγγλοσάξονες θα είχαν ενωθεί εις κοινήν δια την ανθρωπότητα αποστολήν.
Μετά παρέλευσιν ετών ο Χερ απεχώρησεν της αμερικανικής αποστολής, ανέλαβεν αμέσως καθήκοντα και εγένετο πρώτος γραμματέας εις την βρε­τανική πρεσβείαν των Αθηνών. Το αυτοκίνητον έφερε εις αμφοτέρας τας πλευράς επιγραφήν "ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ - ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΟΝ ΣΥΝΕΡΓΕΙΟΝ». Κάθε βράδυ, ένα ή δύο χωριά το είχαν στην διάθεσίν των και μαζί με την ψυχαγωγίαν συνετελείτο και επιμόρφωσις.
Ανέφερα ότι πολλοί για πρώτη φορά έβλεπαν κινηματογράφον. Θα αφη­γηθώ περιστατικόν που έγινε το βράδυ της ημέρας των εγκαινίων του και­νούργιου, μοναδικού δρόμου, η διάνοιξις του οποίου συνέδεσε το χωριό επί του Ελικώνος, Κούκουρα με τον υπόλοιπον κόσμον. Μέχρι τότε λειτουργού­σαν τα μονοπάτια για ανθρώπους και για ζωντανά. Ο δρόμος, ελεύθερος πια έφερε την ίδια ημέρα και το μέσον του πολιτισμού, το κινηματογραφικόν συ­νεργείον της Νομαρχίας.
Όλοι όσοι είχαν μετάσχει στην τελετή, στον αγιασμό που έκανε ο μητρο­πολίτης Θηβών και Λεβαδείας Πολύκαρπος, παρέμειναν και για την κινημα­τογραφική προβολή. Το συνεργείον τοποθέτησε την οθόνη, το λευκό πανί σε μια πλευρά της εκκλησίας του χωριού και το πλήθος του λαού κατέλαβε θέ­σεις, περιμένοντας με αγωνία την μεγάλη στιγμή της έναρξης. Συνεορτάζο­ντες ήσαν και οι προϊστάμενοι με τους συνεργάτες τους των δημοσίων υπη­ρεσιών και ο Νομάρχης με την οικογένειάν του.
Το κοινό παρακολουθεί με προσοχή την προβολή που αποτελείτο από εν­διαφέρουσες μορφωτικές ταινίες, μεταξύ αυτών και πολλοί τσοπαναραίοι που έχουν φέρει κοντά εκεί τα ποίμνια για να μη χάσουν την μοναδική ευκαι­ρία να δουν κι αυτοί κινηματογράφο. Στη συνέχεια ήλθε η σειρά για διασκε­δαστική προβολή Μίκι-Μάους. Πρωταγωνιστούν μια επιθετική γάτα και ένα συμπαθέστατο ποντικάκι. Κάποια στιγμή η γάτα σε ενέδρα σε μια γωνία πε­ριμένει το θύμα της που ερχόταν χορεύοντας ξέγνοιαστο. Όταν πλησίαζε προς την ενέδρα -προηγούμενα η σκηνή έδειξε μόνο το κεφάλι της γάτας με τα σουβλερά δόντια της, που κατέλαβε με μεγέθυνση ολόκληρο το πανί- άρ­χισε η αγωνία των θεατών από φόβον μη κατασπαραχθεί το ποντικάκι και όταν αυτό πλησίασε επικίνδυνα κοντά στην παγίδα, τότε έγινε κάτι που ξε­φεύγει από τα όρια της λογικής, κάτι το ξέφρενο, το εκπληκτικό. Ταυτόχρο­να ακούστηκεν από πολλούς «τσουτ-τσουτ» και μερικοί που βρήκαν πέτρες πέταξαν στο πανί για να διώξουν την γάτα, για να σώσουν το ποντικάκι που τους είχε γίνει αγαπητόν. Συνέβη το άγιον έτος 1951.

Να σημειωθεί ότι βάσει του αναγκαστικού νόμου 893 του 1949, μετά από επίμονη πίεση των Αμερικανών, οι νομάρχες παύουν από το έτος αυτό να είναι μετακλητοί-κομματικοί και κρίνονται από πολυμελές συμβούλιο επιλογής που αποτελούνταν από τους προέδρους του Αρείου Πάγου, του Συμβουλίου της Επικρατείας, του Ελεγκτικού Συνεδρίου, του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, της Ακαδημίας, καθηγητές Πανεπιστημίου και άλλους. Το συμβούλιο επέλεγε ποιους θα διορίσει και αποφαινόταν και για την ανανέωση της τριετούς θητείας που προβλεπόταν μετά τη λήξη της. Ετσι ο νομάρχης δεν εξηρτάτο από το κόμμα που είχε την εξουσία, δεν ακολουθούσε την τύχη του, και αυτό - τη σχετική ανεξαρτησία του νομάρχη- ο Μανουσόπουλος το θεωρεί σημαντικό παράγοντα της επιτυχίας του. Αλλωστε, όταν το 1965 ο Γεώργιος Παπανδρέου κατήργησε τον 893 του 1949, υποκύπτοντας στις κομματικές πιέσεις, ο Αθανάσιος Μανουσόπουλος παραιτήθηκε.

Για τον Αθανάσιο Μιχ. Μανουσόπουλο θα επανέλθουμε. Ομως στο μεταξύ δείτε το βιβλίο του "Μαρτυρίες, Γεγονότα και Μνήμες 1946-1965", Εκδόσεις Κονιδάρη. Είναι πραγματικά χρήσιμο και ενίοτε απολαυστικό.

Καρακόλιθος 25 Απριλίου 1944

Με μια ακόμη υπόθεση της Κατοχής θα ασχοληθούμε στο δεύτερο θέμα μας. Πρόκειται για άλλο ένα έγκλημα πολέμου που διεπράχθη από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής στις 25 Απριλίου 1944, για την εκτέλεση δηλαδή 134 αμάχων ανδρών ως αντίποινα για ενέδρα του ΕΛΑΣ στον Καρακόλιθο Βοιωτίας. Αφού υπενθυμίσουμε ότι τα αντίποινα από στρατιωτικές δυνάμεις εις βάρος αμάχων ήταν και είναι πάντοτε έγκλημα πολέμου, ας έλθουμε στα γεγονότα:

Οσοι έχουν ταξιδέψει στον παλιό δρόμο που οδηγούσε από τη Λιβαδειά στην Αράχωβα γνωρίζουν ότι η θέση Καρακόλιθος, εκτός από πολύ όμορφη, είναι και εξαιρετικά κατάλληλη για "στήσιμο ενέδρας" καθώς το στενό πέρασμα ανάμεσα στις δυο λοφοπλαγιές παρέχει την απαραίτητη κάλυψη ενώ και η διαφυγή είναι εύκολη προς το βουνό αριστερά όπως κατευθυνόμαστε από Λιβαδειά προς Αράχωβα. Ολα αυτά δεν είχαν διαφύγει από τον ΕΛΑΣ και στις 25 Απριλίου 1944 τμήμα του κτύπησε ομάδα Γερμανών αξιωματικών που κινούνταν στον επαρχιακό δρόμο με δύο αυτοκίνητα και αρκετούς μοτοσυκλετιστές ως συνοδεία.
Η επίθεση του ΕΛΑΣ ήταν αστραπιαία και αποτελεσματική.

Σύμφωνα με την Ιστορία της Αντίστασης 1940-1945, Εκδόσεις Αυλός, 9 Γερμανοί έπεσαν νεκροί, μεταξύ των οποίων ένας συνταγματάρχης και άλλοι 3 αξιωματικοί. Από την πλευρά τους οι Γερμανοί επισήμως έκαναν λόγο για 2 Γερμανούς αξιωματικούς νεκρούς από το κτύπημα. Πιθανότατα, η γερμανική άποψη για τις απώλειες είναι η αληθινή για δύο λόγους: 1. Η πασίγνωστη για τη μεθοδικότητά της γερμανική γραφειοκρατία απεδείχθη ότι κατέγραφε με ακρίβεια τα πάντα μέχρι και την τελευταία στιγμή του πολέμου και 2. Ασφαλώς οι αντάρτες του ΕΛΑΣ μετά την επίθεση δεν στάθηκαν να μετρήσουν τις εχθρικές απώλειες ώστε να έχουμε μια αξιόπιστη μαρτυρία από μέρους τους.

Αυτό πάντως λίγη σημασία έχει. Εκείνο που είναι σημαντικό και ενδιαφέρει είναι ότι αμέσως οι Γερμανοί προέβησαν σε αντίποινα και την ίδια μέρα 25 Απριλίου 1944 εξετέλεσαν 134 αμάχους άνδρες εκ των οποίων οι 110 ήταν κρατούμενοι στις φυλακές Λιβαδειάς.
Η διαταγή για τα αντίποινα δημοσιεύτηκε στο Βήμα της 2ας Μαϊου 1944.

Εκτός από του κρατούμενους στις φυλακές Λιβαδειάς υπάρχουν θύματα από το Δίστομο, το Κυριάκι και 39 Λαμιώτες. Ομως πώς βρέθηκαν οι Λαμιώτες στη Λιβαδειά; Ο Mark Mazower στο βιβλίο του "Η Ελλάδα του Χίτλερ" αναφέρει: "... Αυτό που συνέβη στη Λαμία την ημέρα του Αγίου Γεωργίου (23 Απριλίου 1944) ήταν τυπικό γι' αυτού του είδους τις επιχειρήσεις: ξαφνικά στρατιώτες μπλοκάρισαν ένα μέρος της πόλης και όλοι οι κάτοικοι που ήταν πάνω από 14 χρονών διατάχθηκαν να σταθούν στην κεντρική πλατεία με τα χέρια ψηλά. Αξιωματούχοι της SD ήλεγχαν τα χαρτιά τους και, με την υπόδειξη ενός μασκοφόρου Ελληνα δωσίλογου, έστειλαν πολλούς στη φυλακή. Μια εβδομάδα αργότερα 35 από αυτούς οδηγήθηκαν στη Λιβαδειά και τουφεκίστηκαν εκεί. Αλλοι σκοτώθηκαν αργότερα σε περαιτέρω αντίποινα". Αυτοί λοιπόν πρέπει να ήταν οι άτυχοι Λαμιώτες που έπεσαν στον Καρακόλιθο.

Οι άμαχοι Ελληνες που εκτελέστηκαν είναι οι εξής, σύμφωνα με τα "Κατοχικά" της Κούλας Ξηραδάκη.

Από τη Λιβαδειά
Λουκάς Ταμπάκης, Ευάγγελος Ταμπάκης 27, Γεώργιος Καραμάνης, Ευστάθιος Παντελόπουλος, Ευστάθιος Αγραφιώτης, Γεώργιος Κουτσονίκας 27, Δημήτριος Θεοδοσόπουλος 23, Μιχαήλ Αρούνης 17, Χρήστος Μανιάς 24, Αθανάσιος Μάγκας, Νικόλαος Φλώρος 20, Γεώργιος Μπότσης, Φίλιππος Ντόκος 25, Κώνσταντίνος Μακρόπουλος, Ματθαίος Μωραίτης, Μιχαήλ Φοριάρης 22, Ανάστασιος Βαλλάς, Σωτήριος Πασάς 30, Χαράλαμπος Μήτσου 35, Κωνσταντίνος Πατής 24, Κωνσταντίνος Κουτσονίκος 24, Λεονάρδος Κουντουριώτης 55, Γεώργιος Μπεχλιβανόπουλος 18, Γεώργιος Μανταζής 24, Αλέξανδρος Ξυλομελέτης 27, Ευθύμιος Ντέμος, Αθανάσιος Κουντούρης, Κωνσταντίνος Μακρής, Θεόδωρος Συμεωνίδης 42, Ανάστασιος Σακελλαρόπουλος 24, Βασίλειος Γιακουμής, Λάζαρος Ανθόπουλος, Παναγιώτης Αθανακλίδης, Ευάγγελος Χαλκιδάκης, Κωνσταντίνος Καστανίδης, Γεώργιος Ζαχαρίου, Γεώργιος Φοντόπουλος, Δημήτριος Σπάρος, Ευάγγελος Αγγελακάκης, Γεώργιος Μάτσας 22, Γρηγόριος Κωνσταντίνου, Θρασύβουλος Βάμβας, Σπύρος Πάλλας, Κοσμάς Τριάντης 40, Γεώργιος Σιγάλας, Λεωνίδας Σκληρός, Δημήτριος Μαντηλαράς, Αθανάσιος Αποστολίδης, Κωνσταντίνος Τσαουσάνης, Ιωάννης Δέδες, Νικόλαος Μελισσαράκος, Λουκάς Βασιλείου, Πέτρος Σταματάκης, Σπύρος Σιδέρης, Μιχαήλ Ζώντικας, Γεώργιος Ζυγογιάννης, Δημήτριος Καπούλας 43, Κωνσταντίνος Παπαϊωάννου 29, Χρήστος Ζαρίδης 33, Γεώργιος Τσιαμάτης, Χαράλαμπος Καλύβας 18, Ιωάννης Καλύβας 29, Σίμος Χ. Λάμπρου.

Από το Δίστομο
Δημήτριος Σφουντούρης 28, Οθων Καραγιάννης 24, Ευστάθιος Σιδέρης 23, Ιωάννης Γαβρίλης 24.

Από το Κυριάκι
Θεόδωρος Λαζάρου 24, Γεώργιος Σκόντρας 27, Νικόλαος Α. Τσούρας 22, Νικόλαος Γ. Τσούρας 22, Λουκάς Κουτσίκος 23, Κωνσταντίνος Μπενέκος 21, Χαράλαμπος Κόλλιας 26, Κωνσταντίνος Βεννάς 22, Λουκάς Κότσου 26.

Από τη Λαμία
Βασίλειος Κατζάλης 34, Γεώργιος Σκούρας 32, Ευάγγελος Στάικος, Κωνσταντίνος Τραχανάς, Ευστάθιος και Γεώργιος Μουρούνης, Φλώριος Αναστασίου, Δημοσθένης Ταξιάρχης, Ευάγγελος Ζηρός, Γεώργιος Κοντρόπουλος, Γεώργιος Ευθυμιόπουλος, Βασίλειος Λέκκας 31, Γεώργιος Κούζας, Δημήτριος Κουφοκώστας 19, Γρηγόρης Παρδάλης 23, Κωνσταντίνος Γαούζος 26, Βασίλειος Μανιγιώτης, Ηλίας Σκουντεράκος, Ευστάθιος Στραγγυλάκος 38, Δημήτριος Καπετανάκης 22, Ευστάθιος Δάρδης, Αλέξανδρος Καρέτσος 30, Νικόλαος Μπαρώνος 32, Αντώνιος Κάκος 33, Ευθύμιος Μπελάκης 39, Ιωάννης Μπελάκης 22, Ευστάθιος Γιαννακόπουλος 35, Απόστολος Κοντογιώργος, Θεόδωρος Γκόλτσος, Γεώργιος Τσέλιος, Χρήστος Στοφόρος, Κομνάς Κομνάς, Ευάγγελος Κουρκουτάς 27, Λουκάς Τζίφας, Λουκάς Θανασάκος 28, Απόστολος Κουρογιάννης, Απόστολος Κουρούμπαλης.

Τα υπ' αριθμ. 368 και 287/1945 βουλεύματα του Ελληνικού Γραφείου Εγκλημάτων Πολέμου αποφαίνονται ότι υπεύθυνοι για το έγκλημα είναι ο συνταγματάρχης Χάιζελ, ο λοχαγός Βέρνερ, ο υπολοχαγός Μάαρ και ο λοχίας Γιανς. Οι ίδιοι αυτοί Γερμανοί ευθύνονται και για την πλήρη καταστροφή του Υψηλάντη Βοιωτίας στις 10 Αυγούστου 1944.

Η σφαγή στο Δίστομο και το Καλάμι (10-11 Ιουνίου 1944)

Ορόσημο της νεώτερης βοιωτικής ιστορίας το ολοκαύτωμα του Διστόμου, και εκείνο στο Καλάμι Λιβαδειάς που ακολούθησε, αποτελεί γεγονός που συγκεντρώνει ακόμη και σήμερα τα βλέμματα των ιστορικών. Πολλά έχουν γραφεί και οπωσδήποτε πολλά θα γραφούν και στο μέλλον για την ανείπωτη θηριωδία των Ναζί και για τον μαρτυρικό, όσο και παράνομο, θάνατο εκατοντάδων πολιτών.
Δεν έχουμε να προσθέσουμε πολλά. Ομως θα ανεβάσουμε όχι τόσο ευρέως γνωστό ντοκουμέντο, από το Ιστορικόν Αρχείον Εθνικής Αντιστάσεως.
Η υπόθεση έχει ως εξής: Ο διευθυντής της Κεν­τρικής Υπηρεσίας του Ελληνικού Εθνικού Γραφείου Εγκληµάτων Πο­λέµου Δημ. Κιουσόπουλος, αντισαγγελέας του Αρείου Πάγου, διατάσσει ανάκριση κατά Γερμανών αξιωματικών για τη σφαγή του Διστόμου και του Καλαμίου. Μετά την ανάκριση εκδίδεται διαταγή σύλληψης και προφυλάκισης 6 Γερμανών με βάση το σκεπτικό που παρατίθεται.
Το έγγραφο είναι σημαντικό για δύο λόγους: πρώτον έχουμε την επίσημη, την "κρατική", ματιά στα γεγονότα της 10ης και της 11ης Ιουνίου 1944 ήδη από το 1946 δηλαδή μόλις 2 χρόνια μετά το ολοκαύτωμα. Και δεύτερον είναι απαραίτητη η ύπαρξη τέτοιων κειμένων στο διαδίκτυο και για τους απλούς σέρφερς αλλά και για τους ερευνητές. Στο κείμενο έχουν αλλαχθεί μόνο μερικά ονόματα που ήταν καταφανώς γραμμένα εκ παραδρομής.


«To κατά 16 άρθρον 6 της Συν. Πράξεως 73)45 Συµβούλιον συγκεί­µενον εκ των δικαστών κ.κ. Δηµ. Κιουσοπούλου Διευθυντού τής Κεν­τρικής Υπηρεσίας τού Ελληνικού Εθνικού Γραφείου Εγκληµάτων Πο­λέµου Άντιεισαγγελέως παρά τω Άρείω Πάγω, ως Προέδρου, Άνδρ. Τούση, Εφέτου Αθηνών και Γεωργίου Δηµητροπούλου Πρωτοδίκου Αθηνών, ως µελών.
Συνελθόν εv τω προς διάσκεψιν δωµατίω του την 3ην Ιουνίου 1946 παρουσία και του Γραµµατέως κ. Νικ. Ράπτη, ίνα σκεφθή και α­ποφανθή επί της εξής υποθέσεως.
Οι RICKERT, Γερμανός Ταγματάρχης των S.S. στρατιωτικός Διοικη­τής Λιβαδειάς κλπ. κατηγγέλθησαν επί φόνοις κλπ.
Συνεπεία της καταγγελίας ταύτης διετάχθη υπό του Διευθυντού τού Γραφείου Εγκλημάτων Πολέμου και ενηργήθη ανάκρισις επί τής υπ. αριθµ. 176 δικογραφίας.
Μεθ' ο το Συµβούλιον - Ιδόν την δικογραφίαν.
Σκεφθέν κατά τον νόμον
Απεφήνατο τα ακόλουθα:
Μετά τα Καλάβρυτα το Δίστομον υπήρξε το ολοκαύτωμα της θηριωδίας των Γερμανών. Εις αυτό το ήσυxoν και φιλόνομον χωριόν της Λεβαδείας ­ξέσπασε η νέα τάξις πραγμάτων που ως σκοπόν της είχεν να συνθλίψη υπό την Γερμανικήν μπόταν, κάθε ιδέαν παντός ελευθέρoυ και ανωτέρου ιδανικού, να επιβάλη το δίκαιον τού ισχυροτέρου με κριτήρια την υλικήν βίαν. Άλλ' η υλική, ή ωμή βία πάντοτε υποχωρεί προ των ηθικών και πνευματι­κών άξιών, των οποίων πρωτοπόρος εις τούς αμυντικούς και απελευθερωτικούς αγώνας υπήρξεν Ελλάς. Oύτω και τώρα η υλική βία ως όδοστρωτήρ πέρασε απάνω από το Δίστομον το ήφάνισε, μα λίγο πιο ύστερα ή βία αύτη εξηφανίσθη κάτω από' την αδάμαστη ψυχική θέληση των υπέρ ελευθερίας ά­γωνισθέντων.

Ητο Ιούνιος 1944 και αι εν γένει επιχειρήσεις των Συμμά­χων έστέφοντο υπό επιτυχίας και ήπείλουν αυτήν ταύτην την Γερμανίαν. ΟΙ Γερμανοί διαβλέποντες ότι τούτο θα είχεν ως αποτέλεσμα την έντασιν της αντιστάσεως των εν Ελλάδι εθνικoαπελευθερωτικών ομάδων, με κίνησιν των στρατευμάτων των ήρχισαν συστηματικήν τρομοκρατίαν δι' ομαδικών εκκαθαριστικών επιχειρήσεων και εκτελέσεων αθώων πολιτών, ίνα ούτω καταπτοήσουν τούς αγωνιζομένους και μειώσουν την έντασιν τού κατ' αύ­τών αγώνος. Προς τον σκοπόν τούτον εν τη περιφερεία Λεβαδείας την 10 Ιουνίου 1944 οι Γερμανοί της Γκεσταπό και των S.S. Λεβαδείας μετεμφιέ­ζουσι περί τούς 20 στρατιώτας των, ενδεδυμένων δι' ενδυμασιών Ελλήνων πολιτών εκ των εν τω στρατοπέδω κρατουμένων, και έπιβάντες δύο ελληνι­κών αυτοκινήτων όδηγουμένων υπό των οδηγών των Ελλήνων πορεύονται προς την Άράχωβαν, ακολουθούντων ετέρων αυτοκινήτων με Γερμανικόν στρατών.

Σκοπός των ήτο ίνα διά των πολιτικών των ενδυμασιών παραπλανήσουν είτε τούς πολίτας είτε τούς άντάρτας και βοηθούμενοι είτα υπό τού ακολουθούντος Γερμανικού στρατού επιτεθούν κατ' αυτών. Καθ' όδόν και εις άπόστασιν 14 χιλιομέτρων από της Λεβαδείας και εις θέσιν «Κέρασι» η φάλαγξ αύτη συλλαμβάνει τούς εις τούς αγρούς τους εργαζoμένoυς Ελληνας 12 τον αριθμών, ούς επιβιβάσαντες των αυτοκινήτων παρέλαβον μεθ' αυτών. Καθ' όδόν πυροβολούν και φονεύουν πάντα 'Έλληνα, ον έβλεπoν ή συνήντων ενσπείροντες τον τρόμον. Ούτω εξ Ελληνες πολίται εύρον τον θάνατον αναιτίως. Οταν ή Φάλαγξ αύτη έφθασεν εις θέσιν «Βέρβα» συνην­τήθη μεθ' ετέρας γερμανικής φάλαγγος προερχομένης εξ Άμφίσσης. Ενωθείσαι δε φθάνουσι εις το Δίστομον ολίγον προ μεσημβρίας όπου και στα­θμεύουσι, ήρχισαν δε επιδιδόμενοι εις λεηλασίας.

Οταν επληρoφoρήθησαν ότι οι 'Έλληνες άντάρται διήλθον την προτεραίαν εκ Διστόμου και κατηυθύν­θησαν εις Στείρι έξεκίνησαν και ούτοι προς τα εκεί, πάντοτε προπορευομέ­νων των δύο ελληνικών αυτοκινήτων μετά των μετημφιεσμένων Γερμανών. Εξωθι τού χωρίου όμως Στείρι τα προπορευμένα δύο ως άνω αυτοκίνητα ενέπεσαν εις παγίδα Ελλήνων ανταρτών, οίτινες ήρχισαν βάλλοντες κατά των επιβαινόντων Γερμανών, εντός δε ολίγων δευτερολέπτων ή δύναμις αύτη διέλθει, φονευθέντων 18 Γερμανών και τραυματισθέντων δύο, φονευ­θέντος μάλιστα και τού ενός εκ των Ελλήνων οδηγών.

Η ακολουθούσα γερμανική φάλαγξ σπεύδει προς βοήθειαν, πλην οι άντάρται αποσύρονται, Οι Γερμανοί μη έπιχειρήσαντες καν να καταδιώξωσι τούς άντάρτας, πυρπολούν τα δύο ελληνικά αυτοκίνητα, ίνα μη περιέλθωσιν εις χείρας των ανταρτών, παραλαμβάνουσιν τούς νεκρούς και τραυματίας και έπιστρέφουσιν εις Δί­στομον. 'Άμα τη άφίξει των διέταξαν απαντάς τούς κατοίκους να κλεισθώσιν εντός των οικιών των, εν τω μεταξύ δε εξαπέστειλαν σύνδεσμον μοτοσυ­κλετιστήν εις Λεβάδειαν, ίνα άναφέρωσι τα γεγονότα εις τον εκεί στρατιω­τικόν Διοικητήν των S.S. RICKERT και λάβωσι νέας διαταγάς. Μετά την έ­πάνοδον τού συνδέσμου και εις έκτέλεσιν ασφαλώς των διαταγών εκείνου, περικυκλώνουσι το χωρίον, τάσσουσι εις τας εξόδους τούτου ενόπλους φρουρούς, άπαγορεύουσι την έξoδoν και αρχίζουν την όμαδικήν σφαγήν των κατοίκων.

Εις το πέρασμα των αιώνων ουδέποτε ή άνθρωπότης έδοκί­μασε τοσαύτην ανήκουστον θηριωδίαν. Το Διστόμων μεταβάλλεται εις κόλα­σιν, κάθε περιγραφή είναι αδύνατον να άποδώση την τραγωδίαν εκατοντάδων κατοίκων, αλλά και την κτηνώδη θηριωδίαν των Γερμανών, οίτινες άπο­ρον τυγχάνει πώς εν μέσω της πεπολιτισμένης Ευρώπης διετήρουν και εν τω 20ω αιώνι αιμοβόρα ένστικτα. 'Αξιωματικοί, υπαξιωματικοί και στρατιώ­ται διαμοιράζονται εις ομάδας και περιέρχονται τας οικίας ως λυσσαλέαι ύαι­ναι, ως αιμοβόροι τίγρεις, ως καννίβαλοι της Ζούγκλας, επιπίπτουν κατά των δυστυχών κατοίκων τού Διστόμου αδιακρίτως τού φύλου, ηλικίας και σφά­ζουσι, φονεύουσι, βιάζουσι, γυναίκες και παρθένους, ξεκοιλιάζουσι εγκύους, γέρovτες, νέοι, γυναίκες, παιδιά, κοράσια, νήπια είναι τα θύματα της αιμοβό­ρου μανίας των.

Δεν φείδονται ούδενός, φονεύουσι πρώτον τούς συλλη­φθέντας και μετ' αυτών φερομένους 12 ομήρους. Φονεύουσι τον ιερέα τού χωρίου Σωτήριον Ζήσην, έξορύσσουσι, ζώντος έτη, τούς οφθαλμούς του, ά­ποκόπτουσιν την κεφαλήν του και την ρίπτουσιν εις τον βόρβορον. Πυροβο­λούσι την παρισταμένην σύζυγόν του κρατούσαν εις τας αγκάλας τής και θηλαζουσών το μονοετές θυγάτριόν της Μαργαρίταν, σκορπούν τα μυαλά της παιδίσκης εις το προσώπων της μητρός, ήτις τραυματισθείσα πίπτει χα­μαί λιπόθυμος και εκληφθείσα ως νεκρά σώζεται διά να καταστή τρελλή. Εντός της οικίας ταύτης του ιερέως είχον καταφύγει περί τούς 15 κατοίκους ελπίζοντες εις την οικίαν τού ιερέως την σωτηρίαν, πλην όλοι εφονεύθησαν. Φονεύουσι εντός της οικίας του τον Ειρηνοδίκην Κατσινήν μετά της συζύ­γου του, ενώ τα δύο τέκνα των αποκρυβέντα υπό της μητρός των, ζώσης, διέσεισαν.

Φονεύουσι εις την οικίαν του τον δάσκαλον Καρούμαλον και την σύζυγόν του, ενώ το διασωθέν τέκνον των ανευρέθη, υπό των διασω­θέντων, ισταμένον προ των πτωμάτων των γονέων του. Κατασφάζεται ένατος τού τηλεγραφείου ό Τηλεγραφητής. Φονεύουσι την Ευφροσύνην Σταθά και το θηλάζον βρέφος της ηλικίας 7 μηνών αποκόπτουσι τμήμα τού μαστού της μητρός και το τοποθετούσιν εις το στόμα τού νεκρού βρέφους. Την Μα­ρωσίαν σύζυγον Ι. Φιλίππου σύρουν εκ της κρύπτης της με σκοπόν να την βιάσουν, αλλά ότε είδον ότι αύτη ήτο έγκυoς, διά μαχαίρας διήνοιξαν την κοι­λίαν της, το δε εκχυθέν εμβρυoν μετά λύσσης εποδοπάτησαν. της Γιαννού­λας Περγαντά το παιδί τού συνέτριψαν τα χέρια και τα πόδια, τού έβγαλαν δε όλα τα δόντια. Του αβάπτιστου νηπίου του Ζάκα διανοίγουσιν την κοι­λίαν, η δε Διαμαντή Ζάκα, έγκυος ούσα, εύρίσκετο ξεκοιλιασμένη. Η Λουκία Μπαρλού φονεύεται κρατούσα εις τας αγκάλας της τα δύο της τέκνα, το εν ηλικίας 5 ετών και το έτερον 40 ήμερών. Πυροβολούν και φονεύουν και το μεγαλύτερον τέκνον της, το δε νήπιον έπεσε κάτω μετά της μητέρας του πλην άρχισε να κλαίη, οπότε επί τω ακούσματι των κλαυθμυρισμών του Γερμανός στρατιώτης επέστρεψε και με την αρβύλαν του τού έλιωσε την κεφαλήν. Την σύζυγον Χαρ. Σφοντούρη ρίπτουσιν ζώσαν εις την πυράν. '

Ανέρχονται εις την οικίαν της Φωτ. συζ. Λουκ. Λιάσκου, την φονεύουσα συντρίβοντες την κεφαλήν της αφού την έβίασαν, ξεκοιλιάζουσι δε και το νηπίων όπως εκοιμάτο εις την κούνια του, ταυτοχρόνως φονεύουσι και τα άλλα μέλη της οικογενείας της. Τού Γεωργ. Μίχα διανοίγουσι την κοιλίαν και τα έντερα περιτυλίσσουσι εις TοV λαιμόν του, του δε Ηρακλή Μίχα συντρί­βουσι την κεφαλήν. Η Σοφία και Τούλα Καρούζου, η Δήμητρα και Γεωργία Καίλη βιάζονται και φονεύονται. Η οικογένεια τού Μιλτ. Νικολάου έξετελέ­σθη καθ' ην στιγμήν προσηύχετο γονατιστή κάτω από τας αγίας εικόνας, διασωθείσης ως εκ θαύματος της θυγατρός της Νίτσας εν γένει άπαντες οι ανευρισκόμενοι εντός των οικιών των εφονεύοντο και ενεφανίζετο το θλι­βερόν θέαμα να κείνται νεκροί εγγύς αλλήλων άπαντα τα μέλη της αυτής οι­κογενείας. Ελάχιστοι ως εκ θαύματος διασωθέντες καίτοι πυροβοληθέντες, εξιστορούσι την φρικτήν εικόνα ην ενεφάνιζε το Δίστομον και διεσώθη σαν άλλοι ως καλυφθέντες υπό πτωμάτων, άλλοι λιποθυμήσαντες τραυματισθέν­τες και εκληφθέντες ως θανόντες. Εκάστη οικία και από ένα οικογενειακόν νεκροταφείον.

Σωροί πτωμάτων εντός λίμνης αίματος εις εκάστην οικίαν, εις τούς δρόμους. Η νυξ του αγίου Βαρθολομαίου ωχριά εμπρός εις την ημέραν τού Διστόμου. Ούδενός έφείσθησαν και αν τις έτρέπετο εις φυγήν ίνα δια­σωθή, κατεδιώκετο και εφονεύετο. Δύο παιδάκια, ηλικίας 5 και 8 ετών τού Άναστ. Σταθά πηδήσαντα από το παράθυρον της οικίας των, όπου έξετε­λούντο οι γονείς των, κατεδιώχθησαν και εφονεύθησαν φεύγοντα. Αφάντα­στος η αλλοφροσύνη των κατοίκων, αβάστακτος ο σπαραγμός των γονέων να βλέπωσι τα φονευθέντα τέκνα των εις τας αγκάλας των, και η αλλοφρο­σύνη επιτείνεται όταν οι κάτοικοι περικυκλώνονται από τας φλόγας, διότι οι Γερμανοί έθεσαν φωτιά και κατέκαυσαν μέρος των οικιών. Πας όστις εκρύ­πτετο, διαφυγών τον διά μαχαίρας θάνατον ηπειλείτo να καεί ζωντανός, έ­ξήρχετο τότε της κρύπτης του και έφονεύετο πυροβολούμενος.

Και όταν πλέον ψυχή ανθρώπινος τού Διστόμου την ολόπενθη ράχη δεν υπήρχε, ή λύσσα τού βδελυρού κατακτητή εστράφη και κατά των ζώων. Εφόνευσαν περί τα 100 μεγάλα ζώα, ίππους, ημιόνους κλπ. Και όταν πλέον διήρπασαν παν ό,τι ο πολυετής μόχθος των κατοίκων εlχεν εναποθέσει εις τας οικίας των εις έπιπλα, σκεύη, ενδύματα, τιμαλφή κλπ. και μετέβαλαν το Δίστομον εις σωρόν ερειπίων, οργιάσαντες δι' όλης της ημέρας, τας εσπερινάς ώρας εγκαταλείπουσι το Δίστομον και έπιστρέφουσι εις τας έδρας των Λεβάδειαν, Αμφισσαν. Αλλ' η αιμοβόρος ψυχή των ουδόλως εκάμφθη προ του μακα­βρίου θεάματος που εδημιούργησε και καθ' όδόν αναχωρούντες φονεύουσι πάντα ον συνήντων, φονεύουσι τα ζώα των, ανατρέπουσι τα κάρρα των, εν­σπείρουσι τον όλεθρον παντού.

Επαναλαμβάνομεν, τοιαύτην εγκληματικήν ψυχήν ουδαμού δύναται να εύρη τις. Και τα άγρια θηρία αισθάνονται κόρον, άλλ' οι Γερμανοί αισθάνονται ευχαρίστησιν. Συναντώσιν καθ' όδόν επανερχομένους εις Δίστομον τους Αναστ. Βασιλαράκον και Βασιλικήν Σφοντούρη και τούς φονεύουσι, τα δε ζώα των ρίπτουσι εις τον κρημνόν. Φονεύουσι ωσαύτως τον Γεώργιον Λουκάν και την σύζυγόν του την Φλώρα Σφοντούρη και την θυγατέραν της Ολγαν, αίτινες διεκόμιζον πτώμα φονευθείσης αδελφής των προς ένταφιασμόν, επίσης φονεύουσι την Βασίλω Περγαντά, τον Γεώργιον Λεμονήν, ούτινες και ούτοι διεκόμιζον το πτώμα υιού των προς έν­ταφιασμόν, τα δε ζώα των μετά τού κάρρου ρίπτουσι εις τον κρημνόν, και πάντα άλλον ον συνήντησαν.

Η οικογένεια τού φαρμακοποιού Γαβρίλη απο­τελουμένη εξ αυτού, της τον ένατoν μήνα της κυήσεως διατρεχούσης συζύ­γου του και των τεσσάρων τέκνων του, ηλικίας κάτω των 8 ετών, εύρον οΙ­κτρόν θάνατον, ευθύς ως τούς αντελήφθησαν βαδίζοντας προς Δαύλειαν, κατηυθύνθησαν προς αυτούς δρομαίοι και ήρxισαν να πυροβολούν πρώτον κατά των τέκνων, άτινα διά να σωθούν περιεστρέφοντο πέριξ των γονέων των. Ούτε αι γοεραί κραυγαί των αθώων νηπίων, ούτε και ικεσίαι των γο­νέων ήσαν ικανοί να μαλάξουν την ψυχήν των Γερμανών, ούτινες από σκο­πού ίνα καταστήσωσι μαρτυρικόν τον θάνατον των γονέων ήρξαντo να φο­νεύουσι υπό τα όμματά των πρώτον τα τέκνα των και αφού εφόνευσαν τα τέκνα εφόνευσαν και τούς γονείς των. 'Ένας μοτοσυκλετιστής καταφθάνει τον Λουκάν Ζάκαν τρέχοντα και τον πυροβολεί.

Επανέρχονται οι φθονείς εις την Λεβάδειαν και επιδίδονται εις διασκεδάσεις, ουδεμίαν τύψη συνειδή­σεως αισθανόμενοι. Την επομένη ημέραν 11 Ιουνίου 1944 οι Γερμανοί εξακολουθούσι τας θηριωδίας των, το μακελλειό. Εκ Λεβαδείας τας απογευματινάς ώρας μεταβαίνουσι εις το εγγύς κείμενον χωρίον Κ α λ ά μ ι ο ν. Κάμ­νουσι μπλόκο εις ολόκληρον την περιφέρειαν και συγκεντρώνουσι πάντας τούς εις τα κτήματά των εργαζoμένoυς πολίτας, πολυβολούσι προς εκφoβι­σμόν, ίνα μη απομακρυνθή κανείς. Συνεκέντρωσαν ούτω 23 άτομα, τούς Άκ. Σλατινόπουλον, Παναγιού Σλατινοπούλου, Ευαγγελία Σλατινοπούλου, Άπ. Σλατινόπουλον και αβάπτιστον θήλυ Σλατινοπούλου, Σπυρ. Νάκον, Βά­για Νάκου, Αγγελικήν Νανκού, Άπ. Νάκον, Ανναν Νάκου, Μόρφω Κυρίτση, Δήμητρα Κυρίτση και ετέρων ένδεκα ως εν τη καταστάσει τη ευρισκομένη εν δικογραφία ους ασυζητητί έστησαν επί της δημοσίας οδού χωριστά τούς άνδρας χωριστά τας γυναίκας και τα παιδιά και τούς εφόνευσαν διά πολυβο­λισμών, μετά ταύτα δε έρριψαν τα πτώματα εντός μιας οικίας, έβαλαν φωτιά και τ' άπηνθράκωσαν.

Μεθ' ο επεδόθησαν εις γενικήν λεηλασίαν των οι­κιών, εις τας οποίας δεν άφισαν απολύτως τίποτε, άπαντα τα είδη ρουχισμού και διατροφής, βαμβάκια, αραβόσιτον, το περιεχόμενον καταστημάτων, τα φόρτωσαν επ' αυτοκινήτων και αυτά ακόμη τα οικόσιτα ζώα, αμνούς, χοί­ρους και όρνιθας τα διήρπασαν και απήλθον, διαρπάσαντες και αυτήν την εμφανώς φέρουσαν το διακριτικά αποθήκην τού Ερυθρού Σταυρού. Ό δια­σωθείς μάρτυς Παν. Νάκος διεκτραγωδεί εν λεπτομερείαις το της φρικιαστικής εκτελέσεως, εξ ης διεσώθη καίτοι φέρων πλείστα τραύματα. Ο θλιβε­ρός απολογισμός τού διημέρου της 10 και 11 Ιουνίου είναι 220 φονευθέν­τες κάτοικοι Διστόμου, εξ ων ηλικίας κάτω των 10 ετών 40 άτομα, αβάπτι­στα νήπια 6, γέροντες άνω των 70 ετών 15, και 20 επιζήσαντες τραυματι­σθέντες.

Επίσης 23 κάτοικοι περιφερείας Καλαμίου φονευθέντες και δύο τραυματισθέντες, πυρποληθείσαι οικίαι πλέον τών 20 (βλ. ονομαστικάς κα­ταστάσεις εν τω φακέλλω). 'Εκ των καταθέσεων των ενόρκως εξετασθέν­των μαρτύρων και Ιδία τού μάρτυρος Παν. Καραμερτζάνη, Δικηγόρου, όστις ως διερμηνεύς των Ελληνικών Αρχών παρά ταις Γερμανικαίς ηδύνατο εκ τού σύνεγγυς να παρακολουθή την δράσιν των Γερμανών και να γνωρίση πρόσωπα και πράγματα, προκύπτει ότι τας τού Διστόμου και Καλαμίου σφα­γάς και εμπρησμούς διέταξαν και έλαβον και μέρος εις αυτάς αυτοπροσώ­πως, 1) ό στρατιωτικός Διοικητής Λεβαδείας Ταγματάρχης των S.S. Stuzmau Afeohrer Rickert, 2) ό Φρούραρχος Λεβαδείας Γερμανός υπολοχαγός των S.S. Ober Sturmpeyhrer Zabel, 3) ό Γερμανός λοχαγός των S.S. Λε­βαδείας Hauptstuzmpmfuhrer Copenfer, 4) ό διοικητής τής Γκεσταπό Λεβα­δείας ανθυπολοχαγός Sekre Karl Kaze Paar, 5) ό υποδιοικητής της G.F.P. Λεβαδείας επιλοχίας Rellwebel Willy Jannis και ή διερμηνεύς αυτού Franlein Johanna, οι τελευταίοι τρεις υπήρξαν ένoxoι και πλείστων άλλων κακουργη­μάτων, περί ων ετέρα εκκρεμής δικογραφία.

Βεβαίως άπαντες οι Γερμανοί και στρατιωτάκι τού αποσπάσματος εκείνου εγκλημάτησαν, άλλ' είναι αδύνα­τος ή διαπίστωσις της ταυτότητος απάντων. Οι εν λόγω όμως γνωστοί κατη­γορούμενοι ου μόνον έλαβoν μέρος αυτοπροσώπως, άλλ' ήσαν και οι Διοι­κηταί των μονάδων Λεβαδείας, οίτινες και απεφάσισαν τας σφαγάς. Το Δί­στομον αποτελεί διά την Ελλάδα το ηρώον των μαρτύρων της καρτερίας εγγύς εις την Αλαμάναν όπου άλλοτε εσoυβλίζετo ό Διάκος, αλλά και μία κατάπτυστος ανάμνησις για τον πολιτισμόν εκείνων πού εφιλoδόξησαν να κυβερνήσουν τον κόσμον, και πού κατέδειξεν ότι ό μέχρι σήμερον πολιτι­σμός καμμίαν ευγενή επίδρασιν δεν είχε εις τας εγκληματικάς ψυχάς.

Η τι­μωρία των ελαχίστων αυτών φονέων δεν ικανοποιεί το περί δικαίου συναί­σθημα, δεν αντισταθμίζει την έκτασιν των εγκλημάτων των, ατυχώς ως εκ των συνθηκών καθ' ας εξετελέσθησαν τα εγκλήματα δεν κατέστη δυνατός ό προσδιορισμός της ταυτότητος όλων των εγκληματησάντων. Διό της τιμω­ρίας ελάχιστων υπευθύνων εγκληματιών δεν επιδιώκεται η ανταπόδοσις. Διά της παραδόσεως εις την διεθνή lστορίαν, εις χλεύην και εμπτυσμόν εκείνων οι οποίοι εν καιρώ πολέμου εστρέφοντο κατά αθώων και αμάχων πολιτών, σκοπείται ό παραδειγματισμός.

Επειδή αι πράξεις των κατηγορου­μένων αντιστρατεύοντα προς τε το περί δικαίου συναίσθημα και προς τούς διεθνείς κανόνας δικαίου, οίτινες διέπουν τούς εμπολέμους καθ' ους απαγο­ρεύονται αι συλλογικαί ποιναί και τα αντίποινα διά πράξεις τρίτων, συνιστώσι δε τα αδικήματα της κατά σύστασιν αυτουργίας εις θανατώσεις πολιτών δι' αντίποινα διά πράξεις τρίτων, εις επιβoλήν συλλογικών ποινών, εις κακό­βουλον καταστροφήν ιδιοκτησίας δι' εμπρησμoύ, εις λεηλασίας και διαρπα­γάς, εις συστηματικήν τρομοκρατίαν, άτινα προβλέπονται και τιμωρούνται υπό των άρθρων 56, 57 Π.Ν. άρθρον 1 εδ. 2 στοιχ. Α.Β., περιπτ. 2, 15, 16, 17, 21, αρθρ. 2 § Α. Β. περιπτ. 3, 4, 5, 6 της ύπ' άριθμ. 73 Συντ. Πράξεως, εν συνδυασμώ προς τα άρθρα 287 - 288 τού Ποινικού Νόμου.
Επειδή δέον να διαταχθεί η σύλληψις των κατηγορουμένων τούτων και ταύτης έπιτευχθησομένης η προφυλάκισίς των μέχρις οριστικής εκδικάσεως της κατ' αυτών κατηγορίας.

Διά ταύτα
Ίδόν
Παραπέμπει ενώπιoν τού ορισθησομένου διαρκούς Στρατοδικείου τους 1) Sturnbaunfubrer Rickert, Γερμανόν ταγματάρχην των S.S., στρατιωτικόν διοι­κητήν Λεβαδείας, 2) Ober Sturnduhrer Zabel, Γερμανόν υπολοχαγόν των S.S. φρούραρχον Λεβαδείας, 3) Hauptstuzmeuhner Kopfner, Γερμανόν λοχαγόν των S.S., 4) Sekrete Karl Paar, Γερμανόν ανθυπολοχαγόν διοικητήν της Γκε­σταπό Λεβαδείας, 5) Frldwebel Willy Jannis, Γερμανόν επιλοχία υποδιοικητήν της G.F.np. Λεβαδείας και 6) Franlein Johanna, διερμηνέα, ίνα δικα­σθώσιν ως υπαίτιοι τού ότι αλλοδαποί όντες και ανήκοντες εις τας ενόπλους δυνάμεις τού κατά τον τελευταίον πόλεμον 1939 - 1945 εxθρικoύ γερμανι­κού Κράτους, ήτοι ο μεν πρώτος ως ταγματάρχης των S.S. ό δεύτερος ως λο­χαγός, ό τρίτος ως υπολοχαγός των S.S., ό τέταρτος ως Διοικητής Γκεσταπό Λεβαδείας και οι δύο τελευταίοι υπαξιωματικοί της Γκεσταπό, εν Διστόμω και Καλαμίω οπό τας 10 Ιουνίου έως τας 12 Ιδίου μηνός και έτους υπό κοι­νού συμφέροντος κινούμενοι, συναπεφάσισαν την εκτέλεσιν των κάτωθι α­ξιοποίνων πράξεων και ένεκα τούτων συνομολογήσαντες προς αλλήλους α­μοιβαίαν συνδρομήν, 1) κατ' εξακoλoύθησιν και διά πολλών μερικωτέρων πράξεων εκάστη των οποίων φέρει τα στοιχεία τού αυτού αδικήματος, εκ προμελέτης απεφάσισαν και εσκεμμένως εξετέλεσαν ανθρωποκτονίας κατά 251 πολιτών, κατοίκων Διστόμου - Καλαμίου κλπ. εν οις οι: Αθηνά Άνέστη, Λουκάς Άνέστης, Νικ. Άνέστης, Άναστ. Βασιλαράκος, Παν. Βασιλείου, Μιχ. Βουζελάκος, Γεώργ. Γαβρίλης, Θηρεσία Γαβρίλη, Βρασ. Γαβρίλης, Δημ. Γα­βρίλης, Βασ. Γαβρίλης, Άνεστία Γαβρίλη, Χάϊδω Γαβρίλη, Σοφούλα Γαβρίλη, Εύσταθία Γαβρίλη και ετέρων εκατόν τριάκοντα επτά, ως εν τοις της δικο­γραφίας καταλόγοις κατ' όνοματεπώνυμον άπαντες αναφέρονται, πλήξαντες αυτούς άλλους μεν διά πυροβόλων όπλων εξ εγγυτάτης αποστάσεως, άλ­λους δε κατασφάξαντες διά μαχαιρών, εξ ων πληγμάτων ως ενεργού αιτίας επήλθεν ό θάνατος αυτών ως οιονεί αντίποινα διά πράξεις τρίτων.

2) Έπέ­βαλον συλλογικάς ποινάς κατά Ελλήνων πολιτών, ήτοι όμαδικάς εκτελέσεις, εμπρησμούς κλπ. 3) Ενήργησαν συστηματικήν τρομοκρατίαν των πολιτών περιφερείας Διστόμου δι' ομαδικών εκτελέσεων αθώων, αφανισμού της ι­διοκτησίας των κλπ. 4) Κατέστρεψαν κακοβούλως ιδιοκτησίας Ελλήνων πο­λιτών, ήτοι ένέπρησαν δεκάδας οικιών κατοίκων Διστόμου μετά των εν αυτοίς υπαρχόντων, ήτοι των Ν. Σφοντούρη, Χαρ. Σφοντούρη, Γεωργ. Γαβρίλη, Ί. Σκούτα, Χρ. Γαβρίλη, Σπ. Μαλάμα, Ήλ. Καρούζου, Νικ. Παπαθανασίου, Εύστ. Χήρας Ay. Στεργίου, απέκτειναν περί τα 70 ζώα, ήτοι ίππους, ημιόνους των κατοίκων Διστόμου. 5) Ελεηλάτησαν και διήρπασαν άπαντα τα υπάρχοντα των κατοίκων Διστόμου - Καλαμίου, ήτοι τρόφιμα, ενδύματα, ζώα, τιμαλφή κλπ.

Διατάσσει την σύλληψιν των ανωτέρω κατηγορουμένων και ταύτης επι­τευχθησομένης την προφυλάκισίν των μέχρις εκδικάσεώς της κατ' αυτών κατηγορίας. .

Απεφασίσθη και εγένετο εν Αθήναις, τη 3η Ιουνίου 1946 και εξεδόθη αυτόθι την 5 Ιουνίου 1946.

Ο πρόεδρος
Δ. Κιουσόπουλος
Ο Γραμματέας Ν. Ράπτης

Νέο blog, νέες δυνατότητες

Είναι γνωστό ότι η Βοιωτία έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ιστορία της Ελλάδας, λόγω της κεντρικής γεωγραφικής θέσης που κατέχει στον εθνικό κορμό.
Για τα σπουδαία και σημαντικά γεγονότα που έλαβαν χώρα στην περιοχή μας δεν υπάρχει εκτενής βιβλιογραφία ούτε ικανοποιητική ιστορική έρευνα. Παρ' όλα αυτά σε γενικές γραμμές όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να μάθει την ιστορία της περιοχής επαρκώς αν και όχι αναλυτικά.

Αυτά τα σπουδαία και σε μερικές περιπτώσεις κοσμοϊστορικά γεγονότα, χωρίς να εκφεύγουν του ενδιαφέροντος μας, δεν θα μας απασχολήσουν εκτενώς σε αυτό το blog. Δεν είμαστε επαγγελματίες ιστορικοί και δεν προτιθέμεθα να γίνουμε.

Εδώ στο viotiastory.blogspot.com η πρόθεση είναι να ασχοληθούμε με τα μικρά, τα ασήμαντα που συνέβησαν στη Βοιωτία αλλά ποτέ δεν προβάλλονται και ακόμη και εμείς που τα διαβάζουμε σε λίγες μέρες τα λησμονούμε. Τι είναι όμως μικρό και ασήμαντο;

Θα προσπαθήσω να δώσω ένα παράδειγμα. Αυτή την εποχή διαβάζω την Ιστορία της Αντίστασης 1940-1945, Εκδόσεις Αυλός, και σε πολλά σημεία βρίσκω αναφορές στη Βοιωτία, σημαντικές ή ασήμαντες. Θεωρώ ότι πρέπει να γίνουν ευρύτερα γνωστές καθώς ελάχιστοι νέοι σήμερα έχουν την δυνατότητα ή την όρεξη να μελετήσουν τέτοιες πηγές.

Φυσικά, τουλάχιστον στα δικά μου κείμενα θα προηγείται έρευνα ώστε να είναι κατά το δυνατόν έγκυρα και αξιόπιστα. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα συζητώνται με πλήρως ελεύθερο σχολιασμό.
Επίσης, όποιος έχει παρόμοιες ανησυχίες και ενδιαφέροντα μπορεί να στέλνει τα κείμενά του στο mail. Τα κείμενα τέτοιου τύπου μετά από μια ταυτοποίηση των πηγών που ο συντάκτης τους έχει χρησιμοποιήσει, θα δημοσιεύονται ως κεντρικά post με το όνομα ή το ψευδώνυμο του αποστολέως.
Αυτά.