Αναμφισβήτητα υπήρξε σπουδαίος πολιτικός άνδρας ο Νικόλαος Μπουφίδης(1) όμως δεν τιμάται εξίσου στις δύο επαρχίες της Βοιωτίας, τη Λιβαδειά και τη Θήβα. Για να είμαστε ακριβείς, ο διαπρεπής νομικός στη Λιβαδειά θεωρείται ευεργέτης, η κεντρική οδός της πόλης φέρει το όνομά του ενώ στις 20 Απριλίου 2008 γίνονται τα αποκαλυπτήρια του ανδριάντα του. Στη Θήβα, αντιθέτως, ο Νικόλαος Μπουφίδης, ακόμη και στις μέρες μας, λογίζεται ως ο πολιτικός εκείνος Μακιαβέλι που με ενέργειές του στη δύση του προπροηγούμενου αιώνα, τo 1899, κατέστησε πρωτεύουσα της Βοιωτίας τη Λιβαδειά, σφαγιάζοντας τα ιστορικά και απαράγραπτα δίκαια της Θήβας για την πρωτοκαθεδρία στον νεοϊδρυθέντα νομό.Ποια είναι η αλήθεια και ποιος ο μύθος είναι δύσκολο να ειπωθεί στο πλαίσιο ενός ενημερωτικού σημειώματος όπως το παρόν. Γεγονός είναι ότι την εποχή που αποφασίστηκε η νέα διοικητική διαίρεση της Ελλάδας και ο διαχωρισμός του νομού Αττικοβοιωτίας σε Αττική και Βοιωτία ο Μπουφίδης ήταν κάτι περισσότερο από πολιτικός φίλος/βουλευτής της συμπολίτευσης και του άρτι εκλεγέντος πρωθυπουργού Γεωργίου Θεοτόκη. Ηταν ο νομικός νους της κυβέρνησης, όπως και προηγουμένως των κυβερνήσεων του ΧαρίλαουΤρικούπη, και προσωπικός φίλος του πρωθυπουργού και όπως είναι φυσικό είχε βαρύνοντα λόγο και ρόλο στις εξελίξεις.
Σε όλες τις περιπτώσεις γενική είναι η πεποίθηση στη Βοιωτία ότι, είτε για θετικούς, πραγματικούς λόγους είτε για λόγους "συναλλαγής" όπως έλεγε το σύνθημα των θηβαϊκών διαδηλώσεων, ο Νικόλαος Μπουφίδης κατέστησε με τις ενέργειές του έδρα του νομού τη Λιβαδειά.
Οι ταραχές που προεκλήθησαν τότε, τον Απρίλιο, τον Μάιο και τον Ιούνιο του 1899 κυρίως στη Θήβα όπου έγινε "στάσις" με κλείσιμο των καταστημάτων επί ημέρες, παρέμβαση του Στρατού και διώξεις πρωταιτίων έμεινε γνωστός στην ιστορία ως "νέος Βοιωτικός πόλεμος" και ίχνη του ανευρίσκονται ακόμη και σήμερα στις σχέσεις μεταξύ Λιβαδειάς και Θήβας.
Ο Νικόλαος Μπουφίδης με μια εντυπωσιακή αγόρευση στη Βουλή επέτυχε την εμμονή της κυβέρνησης στον αρχικό σχεδιασμό παρά τις αφόρητες πιέσεις που ασκούσαν οι δραστήριοι Θηβαίοι βουλευτές Παπαχατζής, Δαούτης και Σπυρομήλιος.
Ομως η μάχη δεν ήταν μόνο κοινοβουλευτική, ήταν και εντυπώσεων μέσω των αθηναϊκών εφημερίδων της εποχής.
Από αυτό το πεδίο είναι η σημερινή μας παράθεση, που αφορά αδημοσίευτη εξ όσω γνωρίζω επιστολή του Μπουφίδη προς την εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ.
Ο Νικόλαος Μπουφίδης γράφει στον προσωπικό και πολιτικό του φίλο Δημήτριο Καλαποθάκη (2), εκδότη της εφημερίδας "ΕΜΠΡΟΣ" και διαμαρτύρεται για μεροληψία υπέρ των θηβαϊκών απόψεων ενώ επαναλαμβάνει συνοπτικά τα πολύ ισχυρά -από νομικής άποψης- επιχειρήματα που υποστήριξε στην περίφημη αγόρευσή του στη Βουλή υπέρ της επιλογής της Λιβαδειάς ως πρωτεύουσας του νομού Βοιωτίας. Ιδού η επιστολή.
Η διοικητική διαίρεσις
Η διένεξις Θηβών και Λεβαδείας.
Μία επιστολή του κ. Μπουφίδου
Φίλε κύριε Καλαποθάκη
Ευνόητον είνε να με συκοφαντώσιν οι αγνοούντες εμέ, τον χαρακτήρα μου και τα πράγματα. Οι πολιτικοί άνδρες υφίστανται επιθέσεις είτε εκ παρεξηγήσεως είτε εκ κακοβουλίας. Αλλ’ υμείς όστις τόσο πολύ με γνωρίζετε, εκ πολιτικής συνεργασίας επί μακράν σειράν ετών, είχον την αξίωσιν να μη αποδεχθήτε τας κατ’ εμού συκοφαντίας, ομολογώ δε ότι εξεπλάγην όταν είδον, ότι το «Εμπρός», τα εσχάτως διαδραματισθέντα εν Θήβαις αποδίδει εις τας αυτάς αιτίας, εις ας αποδίδουσι ταύτα και οι υπέρ Θηβαίων γράψαντες.
Δεν γνωρίζω κατά πόσον εξυπηρετούσι τα συμφέροντα της χώρας οι ενθαρρύνοντες πράξεις ομοίας προς τας τελευταίον εν Θήβαις τελεσθείσας, αλλά και αν περιήλθομεν εις τοιαύτην κατάστασιν, ώστε να ανεχόμεθα την δι’ επαναστάσεων επιβολήν της θελήσεως των πόλεων ή επαρχιών εις την Κυβέρησιν της χώρας και την εθνικήν αντιπροσωπείαν, πρέπει πάντως να προβάλωμεν τουλάχιστον λόγους οπωσδήποτε δικαιολογούντας, έστω και στιγμιαίως, την εξέγερσιν.
Αλλ’ εις την υπόθεσιν των Θηβών, οι την υποστήριξιν των δικαίων αυτών αναλάβοντες, ηρεύνησαν άρα γε ίνα ίδωσι τίνων δικαιώματα αναμφισβήτητα επιζητείται να σφαγιασθώσιν;
Ηρκέσθησαν εις δημιουργησθείσαν συκοφαντίαν, ότι δήθεν η έδρα του Νομού παρέχεται τη Λεβαδεία εκ συναλλαγής χάριν εμού, εντεύθεν δε ομιλούσι περί σφαγιαζομένων δικαιωμάτων των Θηβαίων, δικαιωμάτων απολύτως ανυπάρκτων, ουδέποτε από συστάσεως του Ελληνικού Βασιλέιου προβληθέντων, ουδέποτε ααναγνωρισθέντων υπό κειμένων νόμων.
Τι δε θα είπωσι οι ούτω ανεξετάστως συκοφαντούντες με, όταν μάθωσιν εκ της γενησομένης εν τη Βουλή συζητήσεως ότι της Βοιωτίας ουδέποτε υπήρξαν πρωτεύουσα αι Θήβαι, ότι η επαρχία Θηβών δυνάμει κειμένων νόμων ωνομάζετο πάντοτε Θηβαϊς, ότι Βοιωτία εκαλείτο δυνάμει των νόμων τούτων η επαρχία Λεβαδείας (3), ότι όταν εγένετο η ένωσις των επαρχιών Θηβαϊδος και Βοιωτίας εις μίαν διοίκησιν πρωτεύουσα αυτής δυνάμει νόμου ισχύσαντος και λειτουργήσαντος μέχρι του 1845 υπήρξε η Λεβαδεία (4);
Τι δεν θα είπωσιν όταν προσέτι μάθωσιν, ότι και οσάκις ακόμη η ελληνική Κυβέρνησις εσχεδίασε και υπέβαλε πρότασιν νόμου περί διοικητικής διαιρέσεως πάντοτε ως πρωτεύουσα της όλης Βοιωτίας ωρίζετο η Λεβαδεία; Τι δε θα είπωσιν όταν μάθωσιν ότι ουδέποτε ουδ’ άπαξ, ουδέ κατά διάνοιαν επήλθεν εις τον νουν ελληνικής Κυβερνήσεως είτε εκ Βαυαρών συγκροτουμένης είτε εξ Ελλήνων να προσδιορίση, ουδ’ εις τους εκάστοτε αντιπροσώπους των Θηβών να αξιώσωσιν ως πρωτεύουσαν άλλην πόλιν εν Βοιωτία πλην της Λεβαδείας;
Βεβαίως όταν μάθωσιν πάντα ταύτα οι εκ πλάνης συκοφαντήσαντές με θα αναγνωρίσωσιν ότι με ηδίκησαν αποδεχθέντες ανεξετάστως, ότι το ήδη προβαλλόμενον νομοσχέδιον υπήρξε προϊόν συναλλαγής. Αλλά αν οι άλλοι μόνο τότε θα αναγνωρίσωσιν ότι με ηδίκησαν, υμείς, όστις και ως ιδιώτην και ως πολιτευτήν με εγνωρίσατε είχον την αξίωσιν, ουδ’ επί στιγμήν ν’ αποδεχθήτε την συκοφαντίαν, διότι εγώ όστις υπήρξα οίον με εγνωρίσατε ως βουλευτήν και υπουργόν του αειμνήστου Τρικούπη, δεν ήτο δυνατόν να επιζητήσω δια συναλλάγής την καταπάτησιν δικαιωμάτων άλλων, αν τοιαύτα υπήρχον.
Αν αξιώ υπέρ της τιμώσης με πόλεως τα πρωτεία, αξιώ ταύτα εν δικαιώματι και θα ήτο η εσχάτη δι’ εμέ αγνωμοσύνη προς την εκθρέψασά με μητέρα να μην αγωνισθώ δια παντός, νομίμου πάντοτε, μέσου, υπέρ των αναμφισβητήτων δικαίων αυτής των στηριζομένων επί ισχυσάντων νόμων και επί της αναμφισβητήτου υπεροχής κοινωνικής και εμπορικής πρόοδου.
Από την επιστολή λείπει η τελευταία παράγραφος αλλά είναι ενδεικτική των επιχειρημάτων του Νικολάου Μπουφίδου. Οντως το ΕΜΠΡΟΣ τήρησε στάση φιλοθηβαϊκή, πιθανότατα λόγω της δραστηριότητας γνωστών προσωπικοτήτων της Θήβας, όπως ο δικηγόρος Βασίλειος Κυρέλλος, ο οποίος τηλεγραφούσε αμέσως όλα τα νέα στην εφημερίδα ως ευσυνείδητος και εργατικός ρεπόρτερ. Ο Κυρέλλος απάντησε στον Μπουφίδη μέσα από τις στήλες του ΕΜΠΡΟΣ μερικές μέρες αργότερα με τηλεγράφημα. Ιδού το.
Τα παράπονα των Θηβαίων
Ελάβομεν εκ Θηβών το ακόλουθον τηλεγράφημα:
ΘΗΒΑΙ. Απαντώντες εις τον ισχυρισμόν του κ. Μπουφίδου ότι αι Θήβαι δεν υπήρξαν ποτέ πρωτεύουσα Βοιωτίας γνωρίζομεν αυτώ και παντί εξαπατηθέντι, ότι η πόλις των Θηβών από των μυθικών μέχρι των κλασικών χρόνων υπήρξεν η μητρόπολις της Βοιωτικής ομοσπονδίας, μέχρι των μακεδονικών χρόνων η ηγεμονίς της όλης Ελλάδος, επί Φραγκοκρατίας έδρα μεγάλου δουκάτου Στερεάς και κέντρου βιομηχανίας μυθικού πλούτου, επί τουρκοκρατίας έδρα στρατιωτιού διοικητού (Σαρασκήρη), επί Οθωνος, έδρα διοικήσεως Βοιωτίας, πρωτοδικείου επισκοπής και πασών των αρχών Θηβών και Λεβαδείας.
Περί Λεβαδείας ως πρωτευούσης ουδέ λόγος γίνεται καθ’ όλας τα εποχάς. Ταύτα, προκαλούμεν τον κ. Μπουφίδην και οίον δήποτε άλλον να διαψεύση.
Κυρέλλος
Ποιοι Θηβαίοι κατηγορήθηκαν για
συμμετοχή στην εξέγερση
Στο θέμα θα επανέλθουμε όπως και στον Μπουφίδη. Εχει σημασία εδώ να σημειώσουμε ότι στη Θήβα έγιναν ανακρίσεις και ασκήθηκαν διώξεις για τα επεισόδια από τον αποσταλλέντα ανακριτή Ιωαννίδη.
Και πάλι στην εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ διαβάζουμε.
Τα ονόματα των ανακριθέντων
Καθ’ ας έχομεν ασφαλείς πληροφορίας, οι ανακριθέντες υπό του ανακριτού κ. Ιωαννίδου μέχρι τούδε περί των συμβάντων είνε οι εξής:
Βασίλειος Κυρέλλος, δικηγόρος, Θωμάς Σαχάλας, Ε. Αναστασίου δικηγόρος, Θωμάς Θωμαίδης, Ερ. Παπαχατζής δικηγόρος, Νικ. Αναστασίου ιατρός, Αναστάσιος Ζαγκίνης δήμαρχος Θηβών, Ζερβόπουλος έμπορος, Τσέλιος ιατρός, Δημ. Βαγιάννης φαρμακοποιός και Π. Ε. Ζήσης.
Δεν εγνώσθη αν κανείς εκ τούτων εκρατήθη υπό του κ. ανακριτού. Αλλ’ αν το τοιούτον μέχρι τούδε δεν εγένετο όπως μη εξερεθισθώσι τα κατευνασθέντα πνεύματα, βεβαίως θα γίνη τάχιστα καθώς είπε και ο κ. υπουργός.
Λίγες ημέρες αργότερα ο ανακριτής Ιωαννίδης κατηγορεί σχεδόν όλους τους πρόκριτους της θηβαϊκής κοινωνίας για τη συμμετοχή τους στην εξέγερση. Διεξάγεται δίκη, οι κατηγορούμενοι καταδικάζονται σε διάφορες ποινές και φυλακίζονται, όμως σε λίγες ημέρες απολύονται με βασιλική χάρη (5).
ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΩΝ ΚΑΤΗΓΟΡΗΘΕΝΤΩΝ ΘΗΒΑΙΩΝ
Οι μέχρι τούδε κατηγορηθέντες διά τας εν Θήβαις ταραχάς είνε οι εξής: Αθ. Ζεγγίνης Δήμαρχος Θηβαίων, Σίνης Δήμαρχος Πλαταιών, Π. Γκορίτσας Δήμαρχος Θεσπιών, Κ. Χρηστίδης, Κ. Ανδριανός, Β. Κυρέλλος, Ευστ. Δολόγλος, Αγγελής Στάμου, Δ. Κρανιώτης, Επαμ. Αναστασίου, Πελοπίδας Ζιώμας, Δ. Κατσίνας, Ε. Ταμβίσκος, Αλ. Κουκούλεζας, Γ. Παπαϊωάννου, Κίμων Στάικος, Α. Κώνστας, Αναστ. Τσέλος, Β. Δράκος, Φιλοκλής Καλόπαις, Δημ. Βαγιάννης, Βυρίνης, Σπ. Παπαχατζής, Ν. Σπηλιώτης, Θ. Σαχάλας, Ευαγ. Μπασιάκος, Σ. Παπαχατζής, Σπ. Μπέλλος, Δημ. Μπέλλος, Ανδρ. Τσίτσας, Κ. Φουφούνης, Χούντρης, Αναστ. Αναστασίου, Α. Στάικος, Λουκάς Παυλίδης, Δημοσθένης Βουρδουμπάς, Γ. Παπαγγίνης, Φιλοποίμην Θεαγένης, Πελοπ. Βρυζάκης, Σ. Τζουβελεκάκης, Πολυνείκης Στεφανάκης, Ηλ. Χαντζής, Ι. Δαγλαρίδης, Θ. Νίκας, Δ. Γιαννίτσης, Απ. Αγραφιώτης, Π.Α. Ανδριανός, Δ. Λιάτσος ή Αντωνίου, Αντ. Θωμαϊδης, Αχιλλέυς Κοττάς, Ν. Σαχάλας, Ν. Χαντζής, Δημ. Παναγιωτίδης, Ι. Δόλογλος, Δ. Γιαννίτσης, Στυλ. Ζερβόπουλος, Ι. Στιμπούρκης, Αλ. Κασαβριάς, Σεραφείμ Ζάλαρος.
Διακρίνονται μεταξύ των κατηγορηθέντων ονόματα γνωστών στο πανελλήνιο θηβαϊκών οικογενειών, όπως Μπασιάκος, Βρυζάκης, Μπέλλος, Βουρδουμπάς.
Σημαντικό είναι επίσης να παρατηρήσουμε ότι στη Θήβα συμπαραστάθηκαν οι γειτονικοί Δήμοι και οι δήμαρχοί τους μάλιστα κατηγορήθηκαν.
Το ίδιο συνέβη και στη Λιβαδειά: ψήφισμα του Δημοτικού Συμβουλίου Διστόμου (6) που υπογράφεται από τον Δήμαρχο Θ. Κοκκίνη και τους συμβούλους Λουκά Παπαχρήστο, Ιωάννη Καίλη, Αριστ. Σφουντούρη, Λουκά Τζούρο, Λαζάρου, Κ. Κινέσα και Κ. Μπασδέκη αφού αναφέρει ότι θεωρεί "όλως παράλογον" την αξίωση της Θήβας και αφού εκθειάζει τα προσόντα της Λιβαδειάς καταλήγει ότι σε περίπτωση ορισμού της Θήβας ως πρωτεύουσας του νομού ο Δήμος Διστομίων προτιμά να συγχωνευθεί στον νομό Αττικής(!!) με τον οποίο υπάρχει αυθημερόν θαλάσσια συγκοινωνία.
Σημειώσεις
1. Ο Νικόλαος Μπουφίδης γεννήθηκε στη Λιβαδειά το 1841. Σπούδασε νομικά και άσκησε επιτυχώς τη δικηγορία στην Αθήνα ενώ όπως όλοι οι διανοούμενοι της εποχής κατά τη διάρκεια των σπουδών του έγραφε με ψευδώνυμο σε διάφορες εφημερίδες των Αθηνών. Σε ηλικία 32 ετών, το 1873, εκλέγεται για πρώτη φορά βουλευτής Αττικοβοιωτίας υπό τον Δημήτριο Βούλγαρη και συνδέεται πολύ στενά με τον Χαρίλαο Τρικούπη, του οποίου διετέλεσε υπουργός Εσωτερικών στην κυβέρνηση του 1893. Διετέλεσε πολλές φορές Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων πρωτοστάτησε δε στην υλοποίηση της αποξήρανσης της λίμνης της Κωπαίδας και στην έλευση πρωτοδικείου στη Λιβαδειά . Πεθαίνει το 1912, πλήρης τιμών και αξιωμάτων, μη εξαιρουμένου και εκείνου του πρώτου πολίτη της Λιβαδειάς.
2. Ο Δημήτριος Καλαποθάκης δημοσιογράφος και συγγραφέας γεννήθηκε το 1862 στην Αρεόπολη. Το 1885 εξέδωσε στον Βόλο την εφημερίδα ΣΗΜΑΙΑ, την οποία μετέφερε στην Αθήνα το επόμενο έτος. Από το 1896 εκδίδει την εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, την μεγαλύτερη σε κυκλοφορία ελληνική εφημερίδα, όπως αναφέρεται στην πρώτη της σελίδα. Ο Καλαποθάκης δεν υπήρξε τυχαίος εκδότης και λόγιος. Ηταν ισχυρότατος πολιτικός παράγων της εποχής του. Διετέλεσε ιδιαίτερος γραμματεύς του Χαρίλαου Τρικούπη ενώ θεωρείται και είναι εκ των εμπνευστών και κορυφαίων υποστηρικτών του Μακεδικού Αγώνα. Πέθανε στο Μόναχο το 1921.
3. Διάταγμα της 20ής Ιουνίου 1836: η Βοιωτία αποτελεί επαρχία με έδρα τη Λιβαδειά. Ξεχωριστή επαρχία η Θήβα, με το όνομα επαρχία Θηβαίδος.
4. Νόμος περί μεταρρυθμίσεως της διοκήσεως του Κράτους 22 Ιουλίου 1838: ενώνεται η Βοιωτία σε μια διοίκηση με πρωτεύουσα τη Λιβαδειά. Το καθεστώς αυτό διατηρήθηκε μέχρι το 1845. Το 1865 νέα απόπειρα μεταρρύθμισης επί Κουμουνδούρου ορίζει, σύμφωνα με τα πρακτικά της Βουλής, έδρα πρωτοδικείου τη Λιβαδειά στην οποία υπάγεται η Θήβα.
5. Στο Γεωργίου Δ. Τσεβά, Ιστορία της Θήβας και της Βοιωτίας, Από τα αρχαιότατα χρόνια μέχρι σήμερα, Ιούλιος 2006, Πνευματικό Κέντρο Δήμου Θηβαίων σελ. 579
6. Στο Αρης Κ. Ρούσσαρης, Ιστορικά Μελετήματα Λεβαδείας, Λεβάδεια 1998, σελ. 72.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου