Για το ημερολόγιο του Μορφωτικού Συλλόγου Λεβαδείας

Δεν έχουμε φυλλομετρήσει ακόμη το ημερολόγιο 2008 του Μορφωτικού Συλλόγου Λεβαδείας. Ελπίζουμε όμως να περιέχει λιγότερα λάθη από τη διαφήμισή του που δημοσιεύτηκε στο 126ο φύλλο των Πολιτιστικών Σελίδων-Δεκέμβριος 2007.

Τα ορθογραφικά λάθη "βγάζουν μάτι":

Γράφεται στη διαφήμιση:" Ορμόμενοι απ' αυτόν... "... Ομως "ορμώμενοι" γράφουμε στην Ελλάδα εδώ και 3.000 χρόνια.

Επίσης γράφεται στη διαφήμιση:

Ομορφη πού 'ναι η Λιβαδειά

που κείται μεσ' το ρέμα

Δεν είναι "μεσ' το ρέμα" αλλά "μέσ' στο ρέμα". Η διαφορά μπορεί να μην φαίνεται μεγάλη στους αδαείς αλλά είναι τεράστια: προδίδει ότι ο συντάκτης του κειμένου της διαφήμισης δεν έχει εκείνη τη βιωματική σχέση με την ελληνική γλώσσα που είναι απαραίτητη για να εκπροσωπεί τον Μορφωτικό Σύλλογο της πόλης. Δεν γνωρίζουμε ποιος είναι ο συντάκτης και δεν είναι προσωπικό το θέμα. Δεν νομίζουμε ότι είναι υπερβολικό να απαιτούμε από ένα φορέα πολιτισμού με κύρος όπως ο Μορφωτικός Σύλλογος να προσέχει ιδιαίτερα τα κείμενά του σε μια εποχή που η ελληνική γλώσσα και η σωστή χρήση της βάλλονται από παντού.

Υπάρχουν κι άλλα λάθη ήσσονος σημασίας. Γι' αυτό ας ασχοληθούμε λίγο με το λαϊκό (όπως αναφέρεται στη διαφήμιση) δίστιχο:

Ομορφη πού 'ναι η Λιβαδειά

που κείται μέσ' στο ρέμα

Ο τύπος, ο ρηματικός, "κείται", φαίνεται/είναι λόγιος και δύσκολα θα τον χρησιμοποιούσε ο λαός, πολλώ μάλλον που απαντάται στα του τάφου με την πασίγνωστη φράση "Ενθάδε κείται"κ.λπ.

Πιο πιθανή μας φαίνεται η εκδοχή του Θύμιου Δάλκα:

Ομορφη πού 'ναι η Λειβαδιά

που βρίσκεται στο ρέμα

Το δίστιχο περιλαμβάνεται (περίπου) στο γνωστό ποίημα του Αννινου που αναφέρεται στις ομορφιές της πόλης μας και που το παραθέτω ολόκληρο -καθώς δεν βρήκα να υπάρχει αλλού στο δίκτυο εκτός από την πρώτη στροφή στη σελίδα της Βιβλιοθήκης Λιβαδειάς http://vivl-livad.voi.sch.gr/GREEK/LIVADEIA/Livadeia00.htm.

ΛΕΙΒΑΔΙΑ

Ομορφη πούσαι Λειβαδιά, που κείτεσαι στο ρέμα !...

Πάν' τα κορίτσια για νερό και φεύγουν φιλημένα...

Κι ένας διαβάτης ταπεινός στην ποταμιά σου τώρα,

εσένα ήρθε και φίλησε μικρή μου όμορφη χώρα...

..............................................................

Ομορφη πούσαι Λειβαδιά, μες στα νερά δοσμένη.

Χήνα της Ερκυνας παλιά, νύφη δροσολουσμένη.

Κι αν έρθει μαντευτής κανείς στου Τροφωνίου τη βρύση,

για σένα τώρα όλο ρωτά, και πώς κοντά να ζήση.

.................................................................

Με τα πλατάνια τα ψηλά δροσιά κι ανάσα δίνεις,

και μες στις δυο σου τις πηγές Λήθης και Μνημοσύνης

ξεχνάει καθείς από τη μια, όσα έχει αλλού περάσει,

και με την άλλη δένεται ποτές μη σε ξεχάση...

..................................................................................................

Ομορφη πούσαι Λειβαδιά, στη ρεματιά χωμένη

Αρχοντοπούλα από γενιά παλιά και ξακουσμένη.

Τι κι αν τα δακτυλίδια σου σού τάχουνε παρμένα;

τα δάκτυλά σου απόμειναν τα κοντυλογραμμένα.

...............................................................

Ομορφη πούσαι Λειβαδιά γλυκιά ασπρομαντηλούσα...

Ασ' τις καινούργιες φορεσιές, ασ' τα καινούργια λούσα...

Της αρχοντιάς σου πρέπουνε τ' αρχοντικά παλιά της

οι παλαϊκές της ομορφιές στην ακροποταμιά της...

Εκτός από το μονοτονικό έχει ακολουθηθεί η ορθογραφία του ποιητή- παρατηρήστε ότι ο Αννινος γράφει στον πρώτο στίχο της δεύτερης στροφής σωστά[...μες στα νερά δοσμένη] αντίθετα με τη διαφήμιση του ημερολογίου που όπως επισημάναμε γράφει λανθασμένα[...μεσ' το ρέμα].

Ως στίχος το "Ομορφη που 'ν' η Λειβαδιά που είναι μέσ' στο ρέμα" αποθησαυρίζεται από τον Θεοφάνη Λευκαδίτη στην "Ανθολογία 3.100 Δημοτικών και Παραδοσιακών Τραγουδιών από όλη την Ελλάδα" τόμος Α', Αθήνα 2002. Επίσης ο Γιώργος Μεϊντανάς το 1993 περιλαμβάνει στα τραγούδια του δύο παραλλαγές με χαρακτηριστικό το ¨κείται μες στο ρέμα" αλλά και το ...σεμνό "πάν τα κορίτσια για νερό γυρίζουν δάκρυσμένα".

"Ωραία που είναι η Λειβαδιά που κείται μέσ' στο ρέμα..." μας παραδίδει σε άλλη παραλλαγή ο Γιώργος Παπαδημητρίου στο Ελληνικά Δημοτικά Τραγούδια, Αθήνα 1953. Με την ίδια ακριβώς διαφοροποίηση δηλαδή αρχίζοντας με το επίθετο "ωραία" αντί "όμορφη" αναφέρει τον στίχο και ο Χρήστος Χαλατσάς στα Ρουμελιώτικα Δημοτικά Τραγούδια του, στο τραγούδι με τον τίτλο "Τα λερωμένα τ' άπλυτα".
Τέλος ο Στέργιος Βαγγλής από τα Δημοτικά Τραγούδια της Χαλκιδικής (Εκδόσεις Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1986) παραθέτει:
Ομουρφη που'ν' η Λειβαδιά, μα κείτι μες στου ρέμα
Πάν' τα κουρίτσια για νερό, γυρίζουν φιλημένα

Προσωπικά αγνοώ εάν το λαϊκό δίστιχο (όπως αναφέρεται στη διαφήμιση) υπάρχει πριν από το ποίημα του Αννινου ή το ποίημα πέρασε σιγά σιγά στα χείλη του λαού ελαφρώς διαστρεβλωμένο. Με την αφορμή των λαθών στο ημερολόγιο του Μορφωτικού Συλλόγου θα το εξακριβώσω και θα επανέλθω. Υπάρχουν άλλωστε πολλά να πούμε για το συγκεκριμένο ποίημα αλλά και για τη Λιβαδειά και τη Βοιωτία στην ελληνική ποίηση.
Φυσικά όποιος γνωρίζει μπορεί να προσθέσει οποιαδήποτε πληροφορία θεωρεί χρήσιμη.